Mehmet Akif'in derslerinde işlediği şiirler
İstiklal şairi Mehmet Akif, hayatının çeşitli dönemlerinde muallimlik yaptı. Verdiği edebiyat dersleri ile birçok talebenin ufkunu açtı. Öğrencileri arasında Reşat Nuri Güntekin, Falih Rıfkı Atay, Ruşen Eşref Ünaydın, Celaleddin Ökten gibi isimler yer alıyordu. Derslerinde kendi şiirlerini okumasa da birçok şairden istifade edip, anlattığı konuları onların dizeleriyle örneklendirdi. Gelin, Mehmet Akif'in derslerinde işlediği şiirlere daha yakından bakalım.
Giriş Tarihi: 27.12.2020
17:19
Güncelleme Tarihi: 06.03.2022
13:14
➡ Mehmet Akif, aruz ve türleri dersinde kafiye bahsini işlerken anlattıklarına şiirlerle örneklendirdi. Bunlardan biri Şeyhülislam Yahya Efendi ile Nefi'nin birbirleri için yazdıkları dizelerdi:
Şeyhülislam Yahya Efendi'nin Nef'i için söylediği dizeler:
Şimdi hayli sühan-verân içre Yokdurur Nef'i gibi bir şair Sözleri Seb'a-i Muallaka'dır İmrü'ü-Kays kendidür kafir
Nefi'nin cevabı:
Bana kafir demiş Müftî Efendi Tutalım ben ona diyem Müselman Varıldıkda yarın ruz-ı cezaya İkimiz de çıkarız anda yalan
*Sühan-verân: Düzgün konuşanlar Müselman : Müslüman Ruz-ı ceza: Mahşer günü
Mehmet Akif'in şiirlerinde kullandığı kelimeler
➡ Akif'in nazım türleri dersinde gazel bahsinde Fuzuli'den söz eder. Döneminde artık rağbet görmeyen bu şiir türünün en önde gelen temsilcisi olduğunu söyler.
📚 Fuzuli'nin "Öyle sermestem ki" ile başlayan gazelini örnek verir:
Öyle sermestem ki idrâk etmezem dünyâ nedir? Ben kimem, sâki olan kimdir, mey ü sahbâ nedir?
Gerçi cânândan dil-i şeydâ için kâm isterem Sorsa canân bilmezem kâm-ı dil-i şeydâ nedir?
Hikmet-i dünyâ vü mâ-fîhâ bilen 'ârif değil 'Ârif oldur bilmeye dünyâ vü mâ-fîhâ nedir?
*Cânân : Sevgili Mâ-fîhâ: Dünya için olan her şey
➡ Edebiyat-ı Osmaniye'nin konularından biri de vuzuhtur. Mehmet Akif bu bahsi, fikrin açık olması ve zihinde kolay anlaşılabilmesi olarak açıklar. Örnek olarak edib-i muazzam olarak bahsettiği Namık Kemal 'in dörtlüğünü verir:
Yara nişandır tenine erlerin Mevt ise son rütbesidir 'askerlerin Altı da bir, üstü de birdir yerin Arş yiğitler, vatan imdadına!
*Mevt: Ölüm
En çok sevilen 10 Mehmet Akif Ersoy şiiri
➡ Tezat, şiirlerde oldukça çok kullanılan sanatlardan biridir. Mehmet Akif, Abdülhak Hamid'in Sahra şiirinden aldığı bölümlerde medeniyet ile bedeviliğin tezat olarak gösterilmesiyle bu bahsi açıklar.
Bir zamanlar karargahım idi Bedeviler gibi beyâbânlar Buna mucib de iştibâhım idi: Nasıl imrâr-ı vakt eder anlar
Belde halkında görmedim hayfâ Gördüğüm ünsü ehl-i vahşette Bedeviler sükûn u râhatta Sürdüğü da'ima ganemle safâ
*Beyâbân : Çöl, sahrâ İştibâh : Şüphe etme, şüphelenme Hayfâ : Yazık
Mehmet Akif'e göre şiir nasıl olmalıdır?
➡ Şeyh Galib , Mehmet Akif'in derslerinde şiirlerini okuduğu şairlerden biridir. Kendisinden "Garip fakat parlak hayaller icat eden şairlerimizdendir" diye bahseder. Onun yüksek sanatlar içeren şu mesnevisini örnek verir:
Bir deşt bu kim ne'uzü-billah Cinler cirid oynar anda her gâh
Birbirine ye's ü havf lahık Geh kar yağardı, geh karanlık
Deyc'ûr ile berf edince ülfet Bir kâlebe girdi nur u zulmet
Ser-madan olup füsürde meh-tâb Şebnem yerine döküldü sim-âb
Buzdan kırılıp sipihr-i mînâ Düştü yere rîze rîze güya
Ne'uzü-billah: Allahü Teâla'ya sığınırız Havf : Korku Lahık : Yetişen, yakalayan Sipihr: Deyc'ûr: Karanlık