Arama
Mehmet Emin Yurdakul’un Küçük Vatandaşları: Çocuklar
Servet-i Fünun şiirinin zirve dönemlerinde halkın içinden bir ses doğdu. Cephedeki askerler tarafından şiirleri okunan, gençlere millet olmanın gereklerini anlattığı eserleriyle yıllar sonra da yaşayan bu ses Mehmet Emin Yurdakul'du. O, şiirini sanat için değil milletine hizmet için yazdı ve başarılı da oldu. Muhatapları yalnızca gençler ve yetişkinler değildi. Usta kalem, çocukları da unutmamış, onlar için "Küçük Vatandaşlarım'a" ithaflı şiirler yazmıştı.
◾ Herkesin okuyup anlayabileceği şiirler yazma amacını güden şair, ayrıca Tevfik Fikret ve Mehmet Akif gibi nazımı nesre yaklaştırmaya çalışmış, manzum hikâye şeklinde şiirler kaleme almıştır.
◾ Servet-i Fünun'un yüksek sanatlı şiirleri karşısında arkasına halkı alan; savaş döneminde tam da insanların aradığı, beklediği şiirleri yazarak vatandaşlara moral ve güç aşılayan Mehmet Emin'in bu girişimi, edebiyat dünyasında büyük tartışmalara yol açmıştır.
◾ Şiirleri sanatsal açıdan tekdüze, ahenksiz sayılsa da kimilerine göre çok coşkuludur.
◾ Kafiyeye pek önem vermeyen yazar, ahengini rediften alan şiirler kaleme almıştır. "Milli fayda" güderek şiir yazan Yurdakul'un ilk yayımlanan kitapları daha çok gençler için ve uzun epik şiirlerden oluşur. Bu konular dışındaki şiirleri kitaplaşsa da bütün şiirleri o dönemde bir araya getirilmemiştir.
◾ Şiirlerini yalnızca gençler için yazmayan Yurdakul, çocuklar için "Küçük Vatandaşlarım'a" ithaflı şiirler yazmıştır. Milli bilinç aşılayan, aile, ev, saygı, eğitim gibi konularda öğütler veren bu şiirler, çocuklara uzaktan ve yukardan bakan bir üslupla değil aksine onların diline yaklaşarak yazılmıştır.
◾ Şairin hikâyeleştirerek yazdığı bu dizeler dışında ithafsız çocuk şiirleri de bulunur.
◾ Şairin "Küçük Vatandaşlarım'a" ithaflı ilk şiiri "Alil"dir. Bu şiirde iki gözü kör ve dilenmek zorunda olan bir çocuk üzerinden kendi çocuğuna öğüt veren baba görünür. Çocuğuna kendi koşulları için şükretmesini öğütleyen baba *alil çocuk için üzülür.
Alil
Küçük Vatandaşlarım'a
"Baba oğul bir kaldırım üzerinden,
Sert buzları çiğneyerek giderlerken,
Baktılar ki bir tali'siz küçük sefil,
Yavrucağın iki gözü birden alil,
Dileniyor!
….
"Yavrum yavrum, gözlerinin kadrini bil;
Bir insana görmek lutfu az şey değil;
Şu hayata işte böyle alil doğmak,
ak ne acı bir felaket sayılacak!"
Bilgi Notu:
Alil illet kökünden gelir, illetli, hastalık sahibi anlamına gelir.
◾ "Küçük Vatandaşlar'a" ithaf edilen ikinci şiir Baba Bucağı'dır. Bir dedenin gözünden anlatılan şiirde çocuklar için ev - aile hayatının önemine dedenin yaşam serüveni üzerinden değinilir. Dede; doğduğu evin kutsallığını, onlar için ahlakın, erdemin ilk kez öğretildiği önemli bir mekan olduğundan bahseder.
Baba Bucağı
"Küçük Vatandaşlarıma
Torunlarım, bu evde bana kundak bağlanmış,
Salıncağım, o tatlı ninnilerle sallanmış;
Bur'da bana kadinnem ecdâdımı öğretti,
Beni hâlis Türk etti.
…
Bizde olan ırz, edep bu ocakta saçıldı,
Bir mukaddes mekteptir; bu sevimli eviniz;
Siz burayı bir rahle önü gibi seviniz."
Mehmet Emin Yurdakul, Baba Bucağı