Arama
Mesnevi’nin çocuk edebiyatına katkısı
"Manasız söz suya yazılan yazıdır."
Mevlana'nın en önemli eserlerinden biri olan Mesnevi, yalnızca yetişkinler için değil içerik noktasında çocukları da besleyen çok yönlü bir eserdir. Gelenek ve kültürden gelen eserlerin çocuk edebiyatında işlenmesi, çocukların gelişim sürecinde birtakım değerleri kazanması açısından oldukça işlevsel. MEB 2005 yılında Mesnevi'deki bazı hikâyeleri ilköğretim ve ortaöğretim öğrencileri için 100 temel eser arasına aldı. Bu yazımızda Mesnevi'deki hikayelerin çocuk edebiyatına olan etkilerini inceleyeceğiz.
"Bir kez daha anlaşıldı ki ahmak bir insanın sevgisi, öykümüzdeki ayının sevgisine benzer, onun kini sevgidir, sevgisi ise kindir."
Gençlik ve Spor Bakanlığı katkılarıyla çıkarılan Mesnevi Öyküleri kitabı, 2013 yılında basıldı. Mesnevi'nin altı cildinden de örneklerle oluşturulmuş kitaba 76 hikaye alındı. Ayrıca Mevlana'nın hayatı, eğitimi, Şems ile olan dostluğu, vasiyeti ve Mesnevi ile ilgili bilgiler eserin başında verildi.
"Başkasının ayıbını söyleyen asıl kendisi kaybetti. Kendi ayıbını görebilen kişiye ne mutlu!"
Mesnevi'nin kazandırmak isteği birtakım değerler eğitimi vardır ve değerler eğitimi tema olarak öykülerde işlenir. Eserdeki hikâyelerin işledikleri temalara bakacak olursak başlıcaları; doğruluk, alçak gönüllük, kibir, iyilik, kötülük, manevi saygı, fedakarlık, çalışkanlık, dostluk, adalet, şükretme, olgun davranma, sabır, mutluluk, cimrilik-cömertlik, ve dini-mesajlardır.
"-Böyle davranmak kolay; ancak o adam akılsız, anlayışsız biri. Akılsız kişi bulaşıcı bir hastalığa yakalanmış gibidir. Suçunu ve hatasını affedersem, hastalığı bana geçer. Cevap vermemek, aslında akılsız kişiye verilmiş en iyi cevaptır."
Mesnevi'de işlenen temalar, çocukların kişisel gelişimlerinin yanında toplumla olan ilişkileri açısından da olumlu kazanımlar verir. Mesnevi, çocuğu; iyiye, doğruya, güzele, hoşgörüye yönlendiren mesajlar içerir. Eser, yalnızca didaktik unsurlarıyla ön planda değil, çocukların merak duygusunu kamçılayacak pek çok öyküyle de karşımızdadır aynı zamanda.
"Uykuya dalmış bilgisiz kişiye öğüt vermek, çorak toprağa tohum saçma gibidir."
Mesnevi ahlak kitabı olarak bilinmesine rağmen içerdiği tema zenginliği ile neredeyse her konuya değinir. Burada Mevlana'nın ahlak anlayışının aslında bütün güzel hasleti barındırdığına da şahit olabiliriz. Zira ahlak bir bütünü teşmil eder. Bu sebeple çok yönlü ahlak anlayışının işlendiği Mesnevi öyküleri, çocuk eğitimine büyük katkılar sağlar.
"-Birinci fayda şu: Su sesini duymak… Su sesi, susamışlara saz sesi gibi gelir, bu sesle ölüler dirilecektir. Su sesi İsrafil'in sesi gibidir. Bu sesle ölüler dirilecektir. Ya da bahçelerin güzelleştiği bahar mevsimindeki yağmur sesi gibidir.
Adam hem ırmakla konuşuyor hem de ırmağa kerpiç parçaları atmaya devam ediyordu. Derin bir soluk alıp konuşmasını sürdürdü:
-Öbür yararı da şudur: Duvardan koparıp sana attığım her taş, her kerpiç parçası altımdaki duvarı biraz daha alçaltıyor. Duvarın alçalması ise sana yaklaşmamı sağlıyor. Duvar tamamen ortadan kalktığında ben de sana kavuşmuş olacağım."