Arama
Modern tarihçiliğin kurucusu Fuad Köprülü'den 10 kitap
Türk tarihinin yetiştirdiği dünyaca ünlü ilim ve fikir adamlarından biri olan Mehmet Fuad Köprülü'nün özellikle Osmanlı tarihinin kuruluş devri hakkındaki tartışmaların iyice alevlendiği bir dönemde en zorlu tartışmalara eğilerek, ortaya koyduğu keskin ve iddialı tezlerle bir döneme damgasını vuran en önemli isimlerden biri olduğunu biliyor muydunuz? Sizler için, modern tarihçiliğin kurucusu olan, Fuad Köprülü'den okunması gereken 10 kitabı derledik.
Elinizdeki kitap iki kısımdan oluşuyor: Köprülü'nün hayatı ve edebiyat ders notları… Hayatını içeren ilk kısımda ailesi ve eğitiminden başlayarak büyük ustanın düşünsel ve siyasi gelişimini izleyeceksiniz. Büyüyüp geliştiği dönemin edebi ve kültürel akımlarıyla, özellikle Türkçülük ve Ziya Gökalp'in düşünceleriyle beslenen genç bir entelektüelin yaşadığı dönüşümler, ardından gelen akademik ve siyasi hayatı en az eserleri kadar ilginizi çekecektir.
Kitabın ikinci kısmı, Köprülü'nün Türk Edebiyatı Tarihi derslerinde alınan notlardan oluşuyor. Batı Türklerinde edebiyat ve bu edebiyatın gelişme şekli üzerine söylediklerinin ardından XIV. yüzyıldan itibaren Anadolu'daki Türk edebiyatının gelişip olgunlaşmasını anlatıyor. Osmanlı edebiyatının başlangıcından sonra Mevlânâ ve Yunus Emre sayesinde iyice güçlenen bir tasavvuf edebiyatı, Türk kültürünün kendisini etkileyen Fars ve Arap edebiyatlarının ortasında gelişip serpilmesi, Çağatay ve Azeri edebiyatı temel alınarak Anadolu dışındaki Türk edebiyatı tarihine de ayrıntılı bir bakış... Köprülü, neden edebiyat tarihçiliğinin en önemli ismi sayıldığını bizlere bir kez daha kanıtlıyor…
Ülkemizde edebiyat tarihi denildiğinde ilk akla gelen isimlerden biri hiç şüphesiz Fuad Köprülü olacaktır. Verimli hayatının büyük bölümünü edebiyat araştırmalarına ve tarihçiliğine ayıran Köprülü bu alanda pek çok makale yazıp önemli eserler kaleme almıştır. Elinizdeki bu kitap da onun edebiyat tarihi alanındaki çalışmalarına bir tür saygı duruşu niteliğindedir. 1958 yılı sonlarında Türk Tarih Kurumu, yazarımızın dağınık ilmî makalelerini bir külliyat halinde basmaya karar verir ve böylece elinizdeki değerli yapıt ortaya çıkar: Edebiyat Araştırmaları.
Toplam on bir makalenin yer aldığı bu ciltteki yazılar Türk edebiyatı tarihini yazmak için uyulması gereken usûlden meddahlara, millî edebiyat akımının ilk müjdecilerinden aruza, ozanlardan saz şairlerine, hatta Türk edebiyatının Ermeni edebiyatı üzerindeki etkilerine kadar çok geniş bir alana yayılan çok başarılı çalışmalardır. İlk basıldığı yıldan bu yana önemini hiç kaybetmeyen, aksine daha da ilginç bir hale gelen bu derleme, günümüzde Türk edebiyatıyla ilgilenen herkes için kesinlikle okunması gereken tam bir başvuru kitabı konumuna ulaşmıştır.
Köprülü 1934 yılında Sorbonne Üniversitesinde Fransızca olarak art arda üç konferans verdi. Büyük ilgi uyandıran bu konferanslar 1935 yılında Les Origines de l'Empire Ottoman adıyla kitaplaştırıldı. Türkçesi ancak 1959 yılında Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu adıyla yayımlandı. Köprülü'nün temel derdi Osmanlı'nın "400 çadırlık bir aşiretten çıktığı" yönündeki romantik görüşler yerine, Orta Asya-Anadolu Selçukluları-Kayı Aşireti arasındaki bağlantıları ortaya çıkardı. Bu doğrultuda Gibbons, Marquart, Wittek ve Zeki Velidi Togan'ın teorilerini tartışmaya açar; daha sonra Eberhard ve Faruk Sümer'in de dahil olduğu bu tartışmalar sonucu elinizdeki "mükemmel" kitap son halini alır. Okuyucuların tartışmaları rahat takip edebilmeleri için "Osmanlı İmparatorluğunun Etnik Kökeni" ve "Kayı Kabilesi Hakkında Notlar"ı da elinizdeki baskıya ekledik.
Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız…
Anadolu'da İslamiyet, Anadolu'ya gelen ilk Türklerin nasıl bir İslam anlayışı geliştirdiklerini ve ne gibi kültürel-dini farklılıklar taşıdıklarını incelemektedir. Köprülü burada özellikle Alman Şarkiyatçı Franz Babinger'in Anadolu Selçuklularının ekseriyetinin Şii olduğu iddiasına karşı çıkar. Anadolu'da İslamiyet birçok bakımdan Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar 'ı tamamlamaktadır.
Köprülü'nün bu metinde yürüttüğü çeşitli tartışmalar, aradan geçen yüzyıl boyunca Abdülbâki Gölpınarlı'dan Ahmet Yaşar Ocak'a, Suraiya Faroqhi'den Ahmet Karamustafa'ya dek takip edilip tekrar tekrar yorumlanmış ve günümüze dek zenginleşerek gelen literatürü şekillendirmiştir. "Sözün kısası müellif, hikâyeci tarih merhalesini geniş surette geçerek, sağlam bir izah ve terkip eseri vücuda getiriyor. Bu mükemmel küçük kitabın teferruatına girmenin faydası yoktur."
Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız…
Türkiye'de edebiyat tarihçiliğinin, hatta modern tarihçiliğin kurucularından sayılan Fuad Köprülü'nün en çok okunan ve yankı uyandıran eseri olan Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar yazıldığı günden bu yana önemini giderek büyütmüş bir çalışmadır.
Türkistanlı Ahmet Yesevî ile Anadolulu Yunus Emre gibi iki ölümsüz Türk tasavvuf adamının hayatlarını anlatırken, bir yandan da onların yaşadığı dönemlere dair tarih, edebiyat, siyaset, kültür ve dil alanındaki tüm gelişmeleri ve bilgileri okurlarına aktarmayı başaran Fuad Köprülü'nün kullandığı uçsuz bucaksız malzeme ve bilimsel yöntem göz kamaştıracak bir berraklığa sahiptir. Pek çok eleştirmen tarafından Köprülü'nün başyapıtı olarak kabul edilen Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar tasavvuf alanıyla ilgilenmek isteyen herkes için büyük bir kaynak ve yol gösterici olma özelliğini asla kaybetmemiştir ve kaybetmeyecektir.