Arama
Modern tarihçiliğin kurucusu Fuad Köprülü'den 10 kitap
Türk tarihinin yetiştirdiği dünyaca ünlü ilim ve fikir adamlarından biri olan Mehmet Fuad Köprülü'nün özellikle Osmanlı tarihinin kuruluş devri hakkındaki tartışmaların iyice alevlendiği bir dönemde en zorlu tartışmalara eğilerek, ortaya koyduğu keskin ve iddialı tezlerle bir döneme damgasını vuran en önemli isimlerden biri olduğunu biliyor muydunuz? Sizler için, modern tarihçiliğin kurucusu olan, Fuad Köprülü'den okunması gereken 10 kitabı derledik.
Ülkemizde edebiyat tarihi denildiğinde ilk akla gelen isimlerden biri hiç şüphesiz Fuad Köprülü olacaktır. Verimli hayatının büyük bölümünü edebiyat araştırmalarına ve tarihçiliğine ayıran Köprülü bu alanda pek çok makale yazıp önemli eserler kaleme almıştır. Elinizdeki bu kitap da onun edebiyat tarihi alanındaki çalışmalarına bir tür saygı duruşu niteliğindedir. 1958 yılı sonlarında Türk Tarih Kurumu, yazarımızın dağınık ilmî makalelerini bir külliyat halinde basmaya karar verir ve böylece elinizdeki değerli yapıt ortaya çıkar: Edebiyat Araştırmaları.
Toplam on bir makalenin yer aldığı bu ciltteki yazılar Türk edebiyatı tarihini yazmak için uyulması gereken usûlden meddahlara, millî edebiyat akımının ilk müjdecilerinden aruza, ozanlardan saz şairlerine, hatta Türk edebiyatının Ermeni edebiyatı üzerindeki etkilerine kadar çok geniş bir alana yayılan çok başarılı çalışmalardır. İlk basıldığı yıldan bu yana önemini hiç kaybetmeyen, aksine daha da ilginç bir hale gelen bu derleme, günümüzde Türk edebiyatıyla ilgilenen herkes için kesinlikle okunması gereken tam bir başvuru kitabı konumuna ulaşmıştır.
Köprülü 1934 yılında Sorbonne Üniversitesinde Fransızca olarak art arda üç konferans verdi. Büyük ilgi uyandıran bu konferanslar 1935 yılında Les Origines de l'Empire Ottoman adıyla kitaplaştırıldı. Türkçesi ancak 1959 yılında Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu adıyla yayımlandı. Köprülü'nün temel derdi Osmanlı'nın "400 çadırlık bir aşiretten çıktığı" yönündeki romantik görüşler yerine, Orta Asya-Anadolu Selçukluları-Kayı Aşireti arasındaki bağlantıları ortaya çıkardı. Bu doğrultuda Gibbons, Marquart, Wittek ve Zeki Velidi Togan'ın teorilerini tartışmaya açar; daha sonra Eberhard ve Faruk Sümer'in de dahil olduğu bu tartışmalar sonucu elinizdeki "mükemmel" kitap son halini alır. Okuyucuların tartışmaları rahat takip edebilmeleri için "Osmanlı İmparatorluğunun Etnik Kökeni" ve "Kayı Kabilesi Hakkında Notlar"ı da elinizdeki baskıya ekledik.
Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız…
Anadolu'da İslamiyet, Anadolu'ya gelen ilk Türklerin nasıl bir İslam anlayışı geliştirdiklerini ve ne gibi kültürel-dini farklılıklar taşıdıklarını incelemektedir. Köprülü burada özellikle Alman Şarkiyatçı Franz Babinger'in Anadolu Selçuklularının ekseriyetinin Şii olduğu iddiasına karşı çıkar. Anadolu'da İslamiyet birçok bakımdan Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar 'ı tamamlamaktadır.
Köprülü'nün bu metinde yürüttüğü çeşitli tartışmalar, aradan geçen yüzyıl boyunca Abdülbâki Gölpınarlı'dan Ahmet Yaşar Ocak'a, Suraiya Faroqhi'den Ahmet Karamustafa'ya dek takip edilip tekrar tekrar yorumlanmış ve günümüze dek zenginleşerek gelen literatürü şekillendirmiştir. "Sözün kısası müellif, hikâyeci tarih merhalesini geniş surette geçerek, sağlam bir izah ve terkip eseri vücuda getiriyor. Bu mükemmel küçük kitabın teferruatına girmenin faydası yoktur."
Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız…
Türkiye'de edebiyat tarihçiliğinin, hatta modern tarihçiliğin kurucularından sayılan Fuad Köprülü'nün en çok okunan ve yankı uyandıran eseri olan Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar yazıldığı günden bu yana önemini giderek büyütmüş bir çalışmadır.
Türkistanlı Ahmet Yesevî ile Anadolulu Yunus Emre gibi iki ölümsüz Türk tasavvuf adamının hayatlarını anlatırken, bir yandan da onların yaşadığı dönemlere dair tarih, edebiyat, siyaset, kültür ve dil alanındaki tüm gelişmeleri ve bilgileri okurlarına aktarmayı başaran Fuad Köprülü'nün kullandığı uçsuz bucaksız malzeme ve bilimsel yöntem göz kamaştıracak bir berraklığa sahiptir. Pek çok eleştirmen tarafından Köprülü'nün başyapıtı olarak kabul edilen Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar tasavvuf alanıyla ilgilenmek isteyen herkes için büyük bir kaynak ve yol gösterici olma özelliğini asla kaybetmemiştir ve kaybetmeyecektir.
İslam tarihini ve kültürünü hiç olmazsa genel hatlarıyla öğrenmek "millî tarih terbiyesi alma lüzumunu duyan" aydınlarımız için büyük bir ihtiyaçtır. Bu düşünceyle yola çıkan Köprülü, konuyu hiç bilmeyenlerin bile anlayabileceği genel bir İslam tarihi özetini, Barthold'un İslam Medeniyeti Tarihi adlı güzel eserinde buldu. Önce birkaç hatayı düzeltmek için konulan notlar ve eklemeler derken Köprülü, Bathold'unkinden daha hacimli bir eser ortaya koymadan durmayacak; sonuçta ortaya tarihe son derece hâkim iki usta tarihçinin kaleminden küçük bir mücevher sayılabilecek bu kitap çıkacaktı. İslam kültürünün başlangıçta İran ve Yunan uygarlıklarıyla karşılaşmasının sonuçlarına yoğunlaşan kitap, ardından da olgunluk döneminin yaşanmasındaki Türk etkisini ayrıntılandırmaya girişiyor.