Arama
Nazım Hikmet ve Peyami Safa’nın kalem kavgası
Edebiyatımızda kalem kavgaları tarih boyunca sıklıkla yaşandı. Edebiyatçılarımızın kaleme aldığı kimi yazılar vardı ki kılıçtan keskindi. Sözcüklerin sert ve keskin biçimde havada uçuştuğu bir dönemde Nazım Hikmet, Necip Fazıl, Ahmet Haşim, Yahya Kemal, Yakup Kadri gibi isimler bu kalem kavgalarının içerisinde yer alan isimlerdi. Bu kavgaların en çarpıcılarından biri ise Peyami Safa ile Nazım Hikmet'in arasında yaşanandı. İkilinin arasında dostlukla başlayan bir serüven, nasıl oldu da çetin ve sert bir mücadeleye dönüştü? Bu kalem kavgasının ayrıntıları nelerdi? İşte, bir dostluktan düşmanlığa geçişin öyküsü…
📌Aynı dönemlerde Nazım Hikmet, Sabiha- Zekiye Sertel'in çıkardıkları Resimli Ay dergisinde Putları Kırıyoruz başlıklı eleştirel yazılar kaleme alıyordu. Bu yazılarda Nazım Hikmet amansızca edebi eserleri ve önemli yazarları eleştiriyordu. Eleştiri oklarını edebiyatçılara yöneltirken, kendisi de bu durumdan paçasını kurtaramadı.
📌Yakup Kadri'nin bir sonraki hedefi ise Anadolu Harbi esnasında düşman karşısında çıkmaktan korktuğunu ve Bolşeviklere para kaçırdığını söylediği Nazım Hikmet'ti. Hatta öyle ki Yakup Kadri, Nazım Hikmet'i "vatan haini" olarak tanımlıyordu.
📌Yakup Kadri'nin bu ithamlarıyla karşı karşıya kalan Nazım Hikmet Resimli Ay'ın Temmuz 1929 sayısında "Cevap" adlı şiirini yayımladı.
"Behey!
Kara maça bey!
Halka ahmak diyen sensin.
Halkın soyulmuş derisinden
sırtına frak giyen sensin.
Yala bal tutan beş parmağını
beş çürük muz gibi,
homurdanarak dolaş besili bir domuz gibi.
Meydan senin...
mi dersin?
Hata edersin,
bizde o göz var mı baksana!!"
📌Yakup Kadri'nin bahsi geçen yazısında topa tuttuğu bir diğer isim de Peyami Safa'ydı. Yakup Kadri'nin tepeden bakan tavrının aksine Nazım Hikmet genç sanatçıları koruyordu.
📌Nazım Hikmet, bu polemiklerin arasında Peyami Safa'nın yanında yer aldı. "Düşmanımın düşmanı dostumdur" düsturuyla ikili çok geçmeden dost oldular.
📌Nazım Hikmet'in hapishanede olduğu dönemlerde Peyami Safa Cumhuriyet gazetesindeki edebiyat sayfasını yönetiyordu. Sayfada Peyami Safa Nazım Hikmet'in "Yanardağ" isimli şiirini yayımlayınca yöneticilerden büyük tepki aldı.
"Kesildi yanardağın şahdamarı!
Kara toprak altındaki ağlamaları:
fışkırıyor haykıran kan
rüzgârı şeklinde!
İsyanı dinleyiniz yanardağın ağzından!"
📌Bu olaydan sonra Peyami Safa'nın çalıştığı yer ile arası açıldı ve işten ayrıldı. Nazım Hikmet serbest kaldıktan sonra Peyami Safa'yı buldu. Bu olayın ardından ise ikilinin arasındaki yakınlık ve dostluk ilerledi.
📌1930 yılında Peyami Safa'nın Nazım Hikmet'e "kara sevda ile" diye ithaf ettiği kitabı Dokuzuncu Hariciye Koğuşu yayımlandı.
📌Nazım Hikmet, Resimli Ay dergisinde 1930'da "Dokuzuncu Hariciye Koğuşu" romanından övgü ile bahsettiği bir tanıtım yazısı kaleme aldı. Nazım Hikmet Peyami Safa'nın romanını şu şekilde tanımladı:
"Peyami'nin romanı realisttir, fakat eski manada fotoğraf realizmi değil, şeniyetlerin abidesini yapan ve bunu yapmak için bir sıra tahlil ve terkiplerden mürekkep bir kompozisyon vücuda getiren diyalektik bir realizm."
📌İlerleyen dostluğun bir sonucu olarak Peyami Safa da Resimli Ay dergisinde yazmaya başladı. Fakat derginin genel çizgisi belli olduğu için Peyami Safa "Bolşevik" suçlamalarıyla karşı karşıya kaldı. Peyami Safa ise bu suçlamaları reddetmek için hemen yazılar kaleme aldı.
📌İkili arasında 6 yıllık süren dostluk 1935 yılında Peyami Safa'nın Nazım Hikmet'e yönelttiği soru ile çatırdamaya başladı. Nazım Hikmet'in maddi sıkıntılar çektiği bir dönemde bu konuda sorduğu soruya çok bozulmuştu ve devamı gelecek kavgaların ilk fitili atılmış oldu.
Bu süre zarfında Peyami Safa ve Nazım Hikmet arasında çeşitli kalem kavgaları yaşansa da en önemlisi 14-20 Temmuz tarihli Hafta dergisinde "Biraz Aydınlık" başlığıyla yayımladığı yazılardı.