Arama
Nef'i kimdir? Nef'i hakkında kısa bilgiler...
Osmanlı padişahlarının saltanatına şahitlik eden Nef'i, devlet erkanının takdirini kazanan ve edebiyatımızın hiciv ustalarının başında gelen bir isimdir. Klasik Türk şiirinde özgün bir üslup oluşturmayı başaran ve sözü güzel söylemede ustalaşan Nef'i, söylemek istediğini mazmunlar arkasına saklamak yerine, açıkça söylemeyi tercih etti. Ölüm yıl dönümü vesilesiyle şair Nef'i'nin hayatına dair bilgileri derledik.
Asıl ismi Ömer olan Nef'i, ilk olarak kendine 'Darri' mahlasını seçer. Gelibolulu Ali ise bu mahlasın 'işe yaramaz' manasına geldiği için beğenmez; bu nedenle 'faydalı' anlamına gelen 'Nef'i' mahlasına karar verirler. Nitekim Nef'i, *"Tuti-i mu'cize-guyem ne desem laf değil, Çarh ile söyleşemem ayinesi saf değil" beytiyle tanınır ve Türk edebiyatında hiciv ustalarının başında gelir.
*"Ben mucizeli söz söyleyen bir papağanım, sözlerim boş değil, felek ile söyleşemem zira onun aynası saf değildir."
Nef'i, şair olan babasından etkilenerek genç yaşta şiirle ilgilenip iyi derecede Farsça öğrendi. Henüz medresedeyken Sadi, Hafız ve Cami gibi eski İran şairlerini okudu ve ilk şiirlerini Erzurum'da öğrenimini sürdürdüğü sırada kaleme aldı. Şair, Farsça divanlar yazarak dönemin şairleri arasında yerini aldı ve Türk edebiyatının en usta "övgü" ve "yergi" şairi olarak anılmaya başlandı.
Nef'i'nin çok hareketli ve canlı bir hayatı vardı. Sözünü ve gözünü budaktan sakınmayan bir şairdi. Dolayısıyla klasik Türk edebiyatında daha çok hicivleriyle, kasideleriyle öne çıktı. Nef'i, hicivlerindeki sultanlardan tutun da babasını dahi eleştiren ağır dilini gazellerinde son derece *nahif, estetik ve lirik şekilde kullandı. Bu durum, hiciv yazan şairin yeri geldiğinde fahriyeler ve methiyeler de kaleme aldığına işaret etti.
* Nahif: Cılız, çelimsiz, zayıf.
Kaynaklarda ismi "Ömer Bey" ve "Nefi Ömer Efendi" olarak geçen şairin babası, Kırım Hanı'na nedimlik yapan Mehmet Bey'dir. Sihamı Kaza adlı hiciv mecmuasında şair, kendi babasını hicveder. Nef'i'nin hicivlerindeki alt metinlere bakıldığında çocukluğunda yaşadığı olayların etkisini görmek mümkündür. Örneğin babasını eleştirmesindeki neden; Mehmet Bey'in Kırım'a giderek Han'a hizmeti dolayısıyla rahat yaşam sürdüğü ancak ardında Nef'i ve ailesini yoksul ve korumasız bıraktığı içindir. Kendileri Anadolu'da fakirlik içinde yaşarken, babasının gidişi büyük bir travma yaşatır, Nef'i'ye…
Nef'i, övgülerinde de yergilerinde de uç noktada olan bir sanatkârdır; Mevlana Celaleddin Rumi için şiir yazarı, Farsça eserlerinde Mevlevi dedelerinden feyiz alır. Arapça, Farsça bilgisi ile bu dillerde hem lirik hem hiciv türünde eserler ortaya koyar.
Eğitim hayatına Pasinler'de başlayıp Erzurum'da devam eden ve iyi derecede Farsça bilen Nef'i'nin Fars diliyle yazdığı Divan'ı, onun üst seviyede öğrenim gördüğünün belgesidir. İran edebiyatının tanınmış şairlerini takip eden Nef'i, olgunluk döneminde "Anadolu'da şiir üstadı benim" iddiasıyla İran şairleriyle yarışır. Şairin "Nef'i" mahlasının, Erzurum'da tanıştığı Gelibolulu Ali tarafından verildiği, Ali vasfında yazdığı "Sühan" redifli manzumesinde kaydedilir.