Arama
On yedinci yüzyıl biliminin İstanbul'daki temel kitabı: El-Fevaidü'l-Hakkaniyye
Şirvani'nin büyük emeği El-Fevaidu'l-Hakaniyye, on yedinci yüzyılda İstanbul'da dönemin bilim ve düşünce hayatını yansıtan telif bir eser olması bakımından önemlidir. El-Fevaidü'l-Hakkaniyye, 2019 Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Yılı Armağanı olarak ilk defa tahkik edilen Arapça metni ve çevirisi ile birlikte yayımlandı. Sizler için bilim dünyasının bu nadide eserini inceledik.
Müellif nüshası olma ihtimali kuvvetli olan bir eser doksan iki varak olarak Süleymaniye Kütüphanesi Amcazade 321 numarada kayıtlıdır. Aynı ciltte el-Fevaid ile birlikte Nebzetun minel-Hakaik bulunur. El-Fevaid'in tamamlandığı kayıt yerinde müsveddenin Çarşamba günü 8 Safer 1023 hicride (20 Mart 1614) bittiği kaydı vardır. Bir yaprak sonra diğer eser başlamakta ve onun bitiminde de "müellifi Muhammed Emin İbn Sadr Şirvanî'nin eliyle tamamlandı" ibaresi bulunmaktadır.
İki nüshanın aynı ciltte bir araya getirilmesi, yazı karakterlerinin (talik) ve satır sayılarının (27 satır) aynı olması, el-Fevaid müellifinin hayatta olduğu 1023 tarihinde müsveddenin bitmesi, Nebze'nin de müellifinin eliyle tamamlandığına dair kayıtlar, elimizdeki nüshanın müellif nüshası olma ihtimalini oldukça güçlendirmektedir.
Şirvanî'nin Arapça yazdığı bu eseri çeşitli kütüphanelerde yazma halinde bulunur. İlk eser müellif hattı olduğu tahmin edilen bir nüsha 92 varak olup, İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi, Amcazade Hüseyin Paşa, nr. 321/1'de kayıtlıdır.
Bir diğer nüsha 110 varak olup, İstanbul Köprülü Kütüphanesi, Mehmet Asım Bey, nr. 469; bir diğer nüsha da 179 varak halinde Kayseri Raşid Efendi Kütüphanesi nr.600'de kayıtlıdır. Diğer nüshalar: Konya Karatay Yusufağa Kütüphanesi, 374/6: Manisa İl Halk Kütüphanesi, 8340; Kütahya Vahid Paşa Kütüphanesi, 2371; İstanbul Köprülü Kütüphanesi, 469/1 numarada kayıtlıdır.
Şirvanî'nin, bu eserini Şirvan'da iken yazmaya planladığı anlaşılır. Eserin girişinde birçok ilimle yoğun bir şekilde meşgul olduğunu, Allah'ın kendisini muvaffak kılıncaya dek bu işe devam ettiğini, eski metin ve şerhlerdeki nadir bilgileri edindiğini belirterek bunun şükrünü temel ilimleri ve önemli fenleri içine alan bir kitap tertip etmekle eda etmeye karar verdiğini söyler.