Arama
Orhan Veli'ye paltosunu sattıran dergi: Yaprak
Yaprak, edebiyatımızın en özgün kalemlerinden biri olan Orhan Veli'nin 1 Ocak 1949 ile 1 Haziran 1950 tarihleri arasında Ankara'da yayımladığı edebiyat dergisiydi. Yirmi sekiz sayı boyunca yayım hayatına devam eden dergi, birçok maddi imkansızlıkla mücadele etmek zorunda kaldı. Yaprak aynı zamanda çok genç bir yaşta vefat eden Orhan Veli'nin çıkardığı son dergi olma özelliğini taşıyordu. Peki, ünlü şairin öldüğünde cebinden çıkan hangi şiir, derginin son sayısına eklendi? İşte Orhan Veli'ye paltosuna sattıran dergi Yaprak hakkında detaylar…
📌Masraflarını Dışişleri Bakanlığı'nda memurluk yapan Mahmut Dikerdem'in karşıladığı ve 15 günde bir yayımlanacak olan "Yaprak"ın ilk sayısı 1 Ocak 1949'da yayım hayatına girdi. Derginin her ayın birinde ve on beşinde çıkması planlandı.
📌İlk 12 sayı bu plana göre aralıksız şekilde yayımlandı fakat dergiye 15 Haziran 1949'dan 1 Kasım 1949'a dek yaz tatili nedeniyle ara verildi. Bundan sonra 1 Haziran 1950 tarihli 28. sayıya kadar da yine düzenli olarak yayımlandı.
📌Derginin üzerinde Orhan Veli'nin sıfatı "Sahibi ve yazı işlerini fiilen idare eden" olarak yazılıydı.
📌Yaprak, ilk çıktığı günlerde pek ilgi görmedi. Dergi için her şeyini ortaya koyan Orhan Veli, bu durumla ilgili birtakım çalışmalar yapmaya hazırlandı. Orhan Veli ilk olarak kendi arkadaşlarından yardım talep etti. Bu durum Şevket Rado'ya Mektuplar isimli kitapta şöyle anlatılıyordu:
"Sen [Şevket Rado] bizim Yaprak ile hiç alakadar olmuyorsun. Hâlbuki herkesten evvel senden ve Vâlâ Nurettin Bey'den bir alaka bekliyorduk. Ayrıca İstanbul'daki teşkilatımız zayıf. Siz birer vesile bulup bahsederseniz gazetenin duyulmasına ve yayılmasına yardım edebilir. Bu hususta himmetini esirgemeyeceğini umarım. Bu mektuptan Vâlâ Nurettin Bey'e bahsedersen memnun olurum."
📌Dikerdem'in yardımlarına rağmen her edebiyat dergisinin başına gelen maddi imkansızlıklar, Yaprak'ın da kaderi olmuştu.
📌Orhan Veli dergi maddi imkansızlıklarla boğuşurken yayım hayatına devam edebilmesi için paltosunu bile satmak zorunda kaldı. Kışın ortasında ceketle dolaşan usta şair yalnızca bununla yetinmedi, dostu Abidin Dino'nun kendisine hediye ettiği resimleri bile elden çıkardı. Abidin Dino, bu olayı şöyle anlatıyordu:
"Yüzü bir karış, upuzun bembeyaz. Dilinin altında bir şeyler vardı besbelli, bir süre şişe açma aleti gibi kıvrılıp kalmış, sonunda ağzındaki baklayı çıkarmıştı. Ona hediye ettiğim resimler vardı ya onları satabilir miydi? 'Son sayıyı çıkarmak için başka çare kalmadı' demişti, boğuk bir sesle ve müthiş utanarak. Ne demekti, daha kaç tane resim isterse vermeye hazırdım, yeter ki alıcı bulunsun! Biraz neşelendi ama, alt tarafı Yaprak dergisinin cenazesine bir çelenk hazırlıyorduk."
📌Derginin ilk sayısından itibaren Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rifat dergi vasıtasıyla toplumsal tarafı ağır basan ülke sorunlarını ele alan makaleler kaleme aldı.
📌Bu isimler, şairlikleriyle birlikte fikir insanı olmanın gereklerini de Yaprak dergisi bünyesinde yerine getirdi.Bu dergiyle birlikte Orhan Veli'nin şairliği yanında fikir adamlığı da ön plana çıktı.
📌Dergi tek sayfa olarak yayımlandı.
📌Derginin ilk sayısında Yaprak imzasıyla meşhur "Alış Veriş" isimli şiirle başladı. Bu şiir aynı zamanda derginin yayın politikasını da ifade ediyordu.
"Gül verir yonca alırız
Bülbül verir serçe alırız
Edebiyat verir yalın söz alırız
Şarkı verir türkü alırız
Tek ses verir çok ses alırız
Halı verir kilim alırız
Kara tahta verir hayat alırız
Diploma verir değer alırız
Lisan verir dil alırız"
📌Yaprak'ın 28 sayılık serüveni boyunca birçok usta şair ve yazar dergi kadrosundaki yerini aldı.
Orhan Veli, Oktay Rifat, Sait Faik, Necati Cumalı, Ahmet Muhip Dranas, Sabahattin Eyüboğlu, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Cahit Sıtkı Tarancı, Ceyhun Atuf Kansu, Metin Eloğlu, Erol Güney, Cevdet Kudret Solok, Orhan Kemal, Cahit Külebi, Ziya Osman Saba, Melih Cevdet Anday, yazı, şiir, hikaye veya çevirileriyle, Abidin Dino ve Bedri Rahmi Eyüboğlu resim ve desenleriyle dergiye katkıda bulundular.