Arama
Ortak değerimiz: Yol
Türkçe, dünyanın en eski ve köklü dillerinden biridir. Geniş bozkırlara yayılan Türkler, kilometrelerce uzaklıkta da olsa aralarındaki bağları, öz Türkçe sayesinde koruyabilmişlerdir. Bu bağı, Bozkırın Tezenesi olarak nam salmış, Anadolu ozanı Neşet Ertaş, "kalpten kalbe bir yol vardır görülmez" mısrasıyla da özetler. İşte o "yol"un Türk lehçelerindeki karşılıkları...
GAGAVUZ TÜRKÇESİ (GÜNEYBATI)
Yol - Yol
◾ Türkiye'nin Kuzeybatısında yer alan Türk topluluklarından biri olan Gagavuzlar, zaman içinde Türk olduklarını unutup farklı din, farklı gelenek ve göreneklere sahip olmuşlardır.
◾ Fakat konuşulan dil, yine öz Türkçedir ve bunun en bariz örneği sözlüklerdeki ortak kelimelerdir. Onlardan biri "yul" sözcüğü yani "yol"dur.
➡ Onmadık kütük üzâ çıker, yolda harabayı devirer.
(Ummadık taş baş yarar.)
➡ Yol yürümeknen borç yödemeknen biter.
Yol yürümek ile borç ödemek ile biter.
KARAKALPAK TÜRKÇESİ (KUZEYBATI)
Yol - Jol
◾ Kuzeybatı grubuna ait olan lehçelerden biri Karakalpak Türkçesi, diğer Türk lehçelerinde olduğu gibi bünyesinde pek çok ortak sözcüğü barındır.
◾ Örnek olarak "yol" yani "jol" sözcüğünü gösterebiliriz.
➡ Jolıñ tüsip barğanda,
Konak ası soyalmas,
Aldıña bas koyalmas.
Hette özi biyşara,
Kampayıp karnı toyalmas.
➡ Yolun düşüp gidince,
Konuk aşı kesemez,
Önüne baş koyamaz.
Hatta kendi bîçare,
Şişip de karnı doymaz.
BALKAN TÜRKÇESİ
Yol - Yol
◾ Uzun yıllar Osmanlı himayesinde bulunan Balkan coğrafyası, zamanla elimizden çıkar. Bu durum oluşan sağlam yapılı sözlü ve sözsüz kültürü yok edemez.
◾ Örnek olarak yine ortak kelimeleri gösterebiliriz. "Yol" sözcüğü de bunlardan biridir.
➡ Dereler deniz oldu,
Gözlerim yolda kaldı;
Niçin darıldın be yârim,
Mektuplar gelmez oldu.
KAZAN TATAR TÜRKÇESİ (KUZEYBATI)
Yol - Yul
◾ Kuzeybatı Türk lehçelerinden biri olan Kazan Tatar Türkçesi, Rusya sınırları içinde bulunmaktadır. İç işlerinde özerk olup dış işlerinde Rusya'ya bağlıdır.
◾ Bu lehçede ortak pek çok sözcük vardır. Bunlardan biri "yol" manasına gelen "yul" kelimesidir.
➡ Irak yulga çıkmıyça, atınnın yakşı-yamanlıgm bilmessin.
(Uzun yola çıkmadan atının iyi olup olmadığını bilemezsin.)
➡ Kininin kim ikenin ddi künlik yulga çıkkaç bilirsen.
(Uzun yola çıkmadan atının iyi olup olmadığını bilemezsin.)
ALTAY TÜRKÇESİ (KUZEYDOĞU)
Yol - Col
◾ Dünyanın en kuzeyinde yani Sibirya'da Türk kökenli topluluklar bulunur. Kuzeydoğu Türk lehçesi sınıfından olan Altay Türkçesinde "yol" sözcüğünü "col" kelimesi karşılar.
➡ Atkan ok taştañ canbas,
Atangan elçi coldoñ canbas.
➡ Atılan ok taştan dönmez,
Giden elçi yoldan dönmez.