Arama
Ortak değerlerimiz "baba"
Türkler, dünya üzerinde çok uzun yıllar hüküm sürmüş ve güçlü devletler kurmuşlardır. Zamanla farklı coğrafyalara göçmüş, Türkçenin farklı ağızlarını ve lehçelerini konuşmaya başlamışlardır. Sibirya'da Hakas, Tuva, Saha, Altaylar, güneydoğuda Özbek ve Uygurlar; batı grubunda ise Türkmenler, Gagavuzlar ve Azerbaycan Türkleri varlığını sürdürmektedir. Bu minvalde, ortak değerlerimizin ikinci kelimesi olan "baba" sözcüğünün, Türk lehçelerindeki karşılıklarına gelin beraber bakalım...
GAGAVUZ TÜRKÇESİ
Baba- Boba
🔹 Oğuz grubunda yer alan Gagavuz Türkçesi, "baba" sözcüğünde yuvarlaklaşmaya uğrar. Bu durum batı grubunda sık görülen bir değişim olmasa da Gagavuz Türkçesinde olduğu gibi örnekler ile karşımıza çıkmaktadır.
➡ Boba yokkana ev daaler.
(Baba yokken ev (yuva) dağılır.)
➡ Bobasız evda, uşaklar sokaklarda.
(Babasız evde çocuklar sokaklarda kalır.)
➡ Bobasız ev hem temelsiz duvar yıkılar yavaş yavaş.
(Babasız ev, temelsiz duvar gibidir, yavaş yavaş yıkılır.)
➡ Babandan başka ihtiyar kapunda bırakma.
(Babandan başka ihtiyarı kapında tutma.)
Gagavuz Türkçesi atasözü
TÜRKMENİSTAN TÜRKÇESİ
Baba- Ağa
🔹 Oğuz grubunun bir diğer temsilcisi olan Türkmen Türkçesinde "baba" kelimesini "ağa" sözcüğü karşılar. Oğuz grubunda yer alan Türkmen, Gagavuz, Azerbaycan Türkçelerinde "baba" ismi çok değişkenlik göstermektedir.
➡ Bir ata dokuz oglı eklar, dokuz ogul bir atanı eklamez.
(Bir baba dokuz oğlu (evladı) besler, dokuz oğul (evlat) bir babayı beslemez.)
Türkmen Türkçesi atasözü
AHISKA TÜRKÇESİ
Baba- Baba
🔹 Kuzeybatı grubundan yer alan "Ahıska Türkçesinde" baba kelimesi Türkiye Türkçesinde olduğu gibi "baba" olarak varlığını korumaktadır.
➡ Bir baba dohuz oğul besler, dohuz oğul bir babayı besliyemez.
(Bir baba dokuz oğul besler, dokuz oğul bir babayı beslemez.)
Ahıska Türkçesi atasözü
KARAÇAY- MALKAR TÜRKÇESİ
Baba- Ata
🔹 Kuzeybatı grubunun bir diğer temsilcisi olan Karaçay- Malkar Türkçesinde "baba" kelimesi "ata" olarak karşılık bulur.
Çuvak kökden kölek tigib kiysen da
Culduzladan tüyme etib tiksen da
Sen ıylıkma atan kiygen kiyimge
Kabdalında anı halı tüymeğe
(Berrak gökyüzünden gömlek dikip giysen de
Yıldızlardan düğme yapıp diksen de
Sen utanma babanın giydiği giysiden
Kaftanındaki iplikten örülmüş düğmeden)
Karaçay- Malkar halk şarkısı
KAZAN TATAR TÜRKÇESİ
Baba- Eti
🔹 Tatar Türkçesinin ana kolundan olan Kazan Tatarcası, kuzeybatı grubunun en önemli temsilcilerinden biridir.
🔹Kazan Tatar Türkçesi, Kırım Tatar Türkçesine göre daha incedir ve bu anlamda farklılıklar göstermektedir.
🔹 Bu Türk lehçesinde "baba" kelimesi "eti" olarak karşımıza çıkar.
Bala oçmahta
Atlas Hebibulla vafat köne Şevvel
Ayının 22 sende.
"Min hezer ocmah türende,
Ber matur hur irkeli,
Min cuvanmıymın, cılıymın,
Sin tügelsen, diym, eni
Ul gıylmannar, canıma kilüp,
Mina bireler teti.
Min cuvanmıymın, cılıymın,
Sěz tügelez, diym, eti."
(Çocuk cennette
Mayıs 12, 1925-
Atlas Hebibulla'nın vefat günü Şevval
Ayının yirmi ikisinde.
"Ben şimdi cennetin başköşesinde,
Bir güzel huri öpüp kucaklıyor,
Ben avunmuyorum, ağlıyorum,
Sen değilsin, diyorum, anne
O gılmanlar yanıma gelip
Bana veriyorlar cici.
Ben avunmuyorum, ağlıyorum,
Siz değilsiniz, diyorum, baba.)
Abdullah Tukay- Tatar şair