Arama
Ortak değerlerimiz "vatan"
Vatan, bir milletin köklerini saldığı ve varlığını duyurduğu topraklardır. İsmini aldığı, üne kavuştuğu, savaştığı ve var olmasının yeterli olduğu kutsiyetidir. Hayati öneme sahip olan bu ifade, Türk lehçelerinde türlü deyişleri ile karşılık bulmuştur. Özbek, Kazak, Saha ve diğer Türk lehçelerinde yüreği titreden bir kelimedir. İşte, Türk lehçelerinde "vatan" sözcüğünün karşılıkları...
UYGUR TÜRKÇESİ
Vatan- Vatan
◾ Güneydoğu grubunun ikinci temsilcisi olan Uygur Türkçesinde, "vatan" kelimesi "vatan" olarak korunmuş olup telaffuzda daha ince söylenmektedir.
◾ Vatan kelimesinin Uygur Türkçesindeki bir diğer karşılığı Eski Türkçedeki gibi "el" kelimesidir.
➡ Eldin ayriliguçe, candin ayril.
(Vatanından ayrılana kadar, canından ayrıl.)
➡ Elge kilsan yamanlik, tapalmaysen amanlik.
(Vatana kötülük yaparsan, iyilik-esenlik bulamazsın.)
➡ El üçün ölsen külüp öl.
(Vatan için öleceksen, gülerek öl.)
➡ Ana yurtun aman bolsa, rengiroyun saman bolmas.
(Ana vatanın aman olsa, reng-i ruyun sararmaz.)
Uygur atasözleri
AHISKA TÜRKÇESİ
Vatan- Veten
◾ Ahıska Türkçesinde "vatan" kelimesi güneydoğu grubundaki gibi incelme mevcuttur. "Veten" şeklinde karşımıza çıkar.
➡ Veten hasreti çekdim, gözlerime kan geldi,
Vetenime kavuştum, cesedime can geldi.
(Vatan hasreti çektim, gözlerime kan geldi,
Vatanıma kavuştum, cesedime can geldi.)
Uygur mahnısı
BAŞKURT TÜRKÇESİ
Vatan- Yort
◾ Kuzeybatı grubunun temsilcisi olan Başkurt Türkçesinde "vatan" kelimesinin birebir karşlığı yoktur. Vatan sözcüğünün eş anlamlısı olan "yurt" kelimesinin karşılığı vardır.
◾ Başkurt Türkçesinde bu sözcük yuvarlaklaşmaya uğramış ve "yort" olmuştur. Eski Türkçedeki "el" kelimesi incelerek "il" sözcüğüne dönüşmüş ve Başkurt lehçesinde bu haliyle kullanılmıştır.
➡ At- tugan erende, ir- tıwğan ilinde.
(At doyduğu yerde, er (kişi) doğduğu yerde)
➡ İrzen aşmak bar, ilden aşmak yuk.
Eşten ayrılmak var, memleketten ayrılmak yok.
Başkurt atasözleri
KARAÇAY- MALKAR TÜRKÇESİ
Vatan- Curt
◾ Kafkaslarda yaşayan Karaçay - Malkarlar Türkleri "vatan" kelimesinin karşılığı olarak "curt" sözcüğünü kullanmaktadır.
➡ Curtundan çıkgannı börü aşar.
(Yurdundan çıkanı kurt yer)
Karaçay- Malkar atasözü
KARAKALPAK TÜRKÇESİ
Vatan- Jurt/Watan
◾ Özbekistan'ın kuzeybatısında yaşamlarını sürdüren Karakalpak Türklerinin "vatan" kelimesinin karşılığı olarak "jurt" sözcüğünü kullanırlar.
◾ Bu lehçe şekil ve ses bakımından Kazak Türkçesine benzemektedir. Bir diğer yaygın karşılığı "watan" sözcüğüdür.
Sahra xalqı köşip gezmek,
Kantli yerden watan düzmak,
Qalpaqtın uğlıdır Özbek,
Özbek yekke bolğan eken.
(Sahra halkı göçüp gezmek,
Kentli yerden vatan düzmek,
Kalpak'ın oğludur Özbek,
Özbek tek başına olmuş imiş.)