Arama
Ramazan'ın divan edebiyatına yansıyan yüzü: Ramazaniye
Din ile hayat arasında kopmaz bir ilişki vardır. Bundan dolayı da hayatın bir aynası olan edebiyatımızda Ramazan ayı ile ilgili yazılan şiirler, ayrı bir tür oluşturdu. Ramazaniye, divan edebiyatında Ramazan ayını konu edinen kasidelerin adıdır. Ramazan ayının gelmesiyle divan şairleri, hürmetlerini şiirle gösterdiği için padişahlara ve yüksek rütbeli kişilere kaside şeklinde şiirler sunardı. Ramazan ayına özel bütün değerler, bu şiirlere yansırdı. Kurulan iftar sofraları, sahura kadar yapılan eğlenceler, teravih namazları, imsak, oruç bu türün olmazsa olmaz konularındandı. Örnek şiirlerle Ramazaniye hakkında merak edilenler...
Bağteten sâbit olup gurre firâşında imâm
Hâb içün yatmış iken itdi terâvîhe kıyâm
Baş kaldırmadılar ögleye dek uyhudan
Yevm-i şek zevkine hâzırlanan ahbâb-ı kirâmSerdi-i fasl-ı bahâr etmiş iken tab'a eser
Ataş-ı rûze ana kıldı mükâfat tamâmŞu soğuk günlere bir pâre ısındırdı bizi
Bir gün evvel erişip geldi hele mâh-ı siyâmPâs-bân virdi kudûmiyle cevâb eyleyene
Ramazân geldi mi âyâ diyerek istifhâm
Çeşm-i Zerkâ-i Yemâme'yle mi bakdı bilmem
Nazar-ı şâhide ahsente zihî dikkat-i tâmBilemem ben de ki şâhidde mi takvîmde mi
Hele bir kizb var ortada budur sıdk-ı kelâmNedim
Nedim burada hilalin görünmesi geleneğine atıfta bulunur. Ramazan'a hazırlıksız yakalananları latifeli bir üslupla anlatılır.
*Bağteten: Ansızın, birdenbire, zulüm, isyan
Gurre: Parlaklık, her şeyin başlangıcı. Bu cihetle, kameri ayların ilk günlerine gurre-i şehr denilir
Firâş: Döşek, yatak
Yevm: Gün, yirmi dört saatlik zaman, sene, devir
Kizb: Yalan, yalan söyleme
İstifhâm: Anlamaya çalışmak, soru sormak, soru
Kudûm: Uzak ve uzun bir yoldan gelmek, ayak basmak, teşrif etme
Pâs-bân: Bekçi, gece bekçisi
Âşıklara eydin salâ
Oruç ayı geldi yine
Rahmet denizi cûş edip
Âlemlere doldu yineKurân'da Allah öğdüğü
Cümle nebîler sevdiği
Ümmete Allah verdiği
Oruç ayı geldi yineŞeyh Üftâde
*Cûş eylemek: Coşmak, coşup taşmak.
Sâye saldı ehl-i imân üstüne
Hamdülillah geldi mâh-ı ramazan
Doğdu ol nur ehl-i irfan üstüne
Hamdülillah geldi mâh-ı ramazanBağlayıp şeytânı bende vurdular
Cümleten ağyâr-ı Hakk'ı sürdüler
Ehl-i Hakk ol ayda Hakk'ı gördüler
Hamdülillah geldi mâh-ı ramazanBursalı İsmail Hakkı
*Sâye: Himaye, sahip çıkma, koruma
Ehl-i imân: İman ehli
Ehl-i irfan: Cenab-ı Hakkı tanıyıp bilen, hak ve hakikatin özüne ve esasına ulaşan, bilgi ve marifet sahibi kimseler.
Mah: Ay
Ağyâr: Düşman
Teşrîfinle 'âleme geldi sürûr
Merhabâ sad merhabâ ey şehr-i nûr
Nûr u feyzin eyledi şerh-i sudur
Merhabâ sad merhabâ ey şehr-i nûrHamdü-lillâh sende farz oldı sıyâm
Öyle fermân eylemiş Rabbü'l-enâm
Yümn ü feyzin münteşirdir subh u şâm
Merhabâ sad merhabâ ey şehr-i nûrMehmed Fevzî Efendi
*Teşrîf: Şereflendirmek, yüksek yere çıkmak, şeref vermek
Sürûr: Sevinç, neşeli olmak
Sudur: Göğüsler, kalpler, büyük zatlar, sadrazamlar ve bilhassa kazaskerler
Sıyâm: Oruç
Yümn: Uğur, bereket
Ol mâh-ı mu'azzam ki bu mâh içre şeyâtîn
Mü'minler içün beste-i zencîr-girândırŞeytân ki berî oldı müsilmâna ezadan
İdlâl idecek şimdi hemân nev'-i bütândırEnderunlu Fâzıl
Peygamber Efendimizin hadisinde bu ayda cennet kapılarının açıldığı cehennem kapıları kapandığı ve şeytanlar zincirlere bağlandığı belirtilir. Bu hadis ramazaniyelerde sıkça görülür.
*Şeyâtîn: Şeytanlar
İdlâl: Doğru yoldan çıkarma, saptırma, dalâlete düşürme, azdırma
Nev: Yeni