Arama
Safahat’a edebiyat çevrelerince uygulanan 'boykot'
Safahat, Mehmed Akif'in yedi kitap hâlinde yayımladığı şiir külliyatının ilk kitabının adıdır. Safahat-Birinci Kitap, şairin 1908-1911 yılları arasında, hemen tamamını Sırat-ı Müstakim mecmuasında neşrettiği şiirlerden oluşmuştur. Peki, günümüzde en fazla okunan şiir ve fikir kitaplarından biri olan Safahat'ın yayımlandığı dönemde hakim edebiyat çevrelerince nasıl boykota uğratıldığını biliyor muydunuz? İşte ayrıntılarıyla Safahat'a uygulanan boykot…
Ahmet Özalp ise çalışmasında edebiyat çevrelerince Safahat'a yapılan boykotu Hamdullah Suphi'nin şu sözleri üzerinden aktarıyor:
"Yayını başlı başına mutluluk verici bir olay olduğu halde hak ettiği övgü velvelesini koparmakta geciktiği bir kitap, benliğimizi bize gösteren farklı bir edebiyat anlayışı, şiir diliyle öyküleme, halk arasında dolaşan şair, milli edebiyatın müjdeleyicisi, Akif'in şan ve şerefini yükseltecek bir kaide…" şeklinde ifade etmiştir. Bu sözlere ilaveten Safahat'a boykot uygulayan çevreleri de sert bir şekilde eleştirmiştir.
Hamdullah Suphi Safahat'a uygulanan boykotun ilk yıkıcısı… Suphi, kendisinden sonra gelen isimleri de etkilemeyi türlü şekillerde başarmıştır. Zira ardından Yakup Kadri "Akif Ümmetçi ve Şeriatçı Bir Şairdir" başlığıyla kaleme aldığı yazısında Akif'in dindarlığına övgü sözlerde bulunmuştur.
Akif'i şairden saymayanlar bile onun Türkçesini altı-yedi Türkçe bildiğini söylemiştir: Divan Türkçesi, tekke Türkçesi, medrese Türkçesi, Tanzimat Türkçesi, Servet- i Fünun Türkçesi, sokak ve ev Türkçesi-, bu dili ve aruzu kullanmaktaki becerisi, şiirlerindeki betimleme ve öykülemeler ile diyaloglarındaki ustalığını kabul ve takdir etmişlerdir. Hatta bunu özellikle öne çıkararak onun şair değil, manzum hikâyeci olduğunun bir kanıtı olarak öne sürmüşlerdir.
Dönemin edebiyat çevresi, yönünü tam anlamıyla Batı'ya çeviren isimlerdir. Bu isimlere göre Batı, uygarlığın tek temsilcisidir ve bizim de uygarlık yolunda ilerleyebilmemiz ancak onların izinden gitmemizle mümkündür. Şair ve yazarlarımız Akif'in de belirttiği gibi Batı'nın izlediği yolu izlemeyi seçmişler, başka yollar arayanları ise "gafil" kabul etmişler ve ötekileştirmişlerdir.
Akif'i eleştirenlerin düşüncelerine göre Batılı gibi olabilmenin öncelikli gereği ilerlemenin önündeki en büyük engel olan "din" den uzaklaşmaktır. Bunlar da tıpkı Batılı aydınlar gibi "ilah"ı öldürmüş, her türlü inancı "hakikat"in düşmanı ilan etmişlerdir. Dönemin şair ve yazarları köklerine yabancılaşmış, özellikle de Fransızlar gibi yaşamak, düşünmek, yazmak peşinde koştukları için yerel unsurla sanatını oluşturan bir şairi de edebiyat kanonu dışında bırakmak istemişlerdir. Bireyselliğin hakimiyet sürdüğü bir dönemde Akif'in "toplum için sanat" anlayışı bu çevre tarafından ilgiyle karşılanmamıştır.