Arama
Şair sultanlar içerisinde divanı olan ilk padişah: Fatih Sultan Mehmet
Çağ açıp çağ kapayan Fatih Sultan Mehmet, üstün başarılı devlet adamlığının yanı sıra, çok yönlü kişiliğinin bir tezahürü olarak güçlü bir şair olma özelliğine de sahipti. "Avni" mahlasıyla şiirler yazan Sultan, aynı zamanda Osmanlı padişahları arasında ilk divan sahibi hükümdardı. Peki cihan hükümdarı Fatih, yazdığı şiirlerde nasıl bir şair portresi ile karşımıza çıkar? İşte Avni mahlasıyla şiirler yazan Fatih Sultan Mehmed'in edebi yönüne dair detaylar...
Fatih'in şiirlerinin toplandığı eseri, bir divandan çok içerisinde gazellerin bulunduğu bir divançe niteliğindedir. Fatih Sultan Mehmed klâsik tarife uygun, yani başında Allah, Peygamber ve din büyükleri hakkında kasideler, medhiyeler bulunan, sonra alfabenin her harfine uygun kafiyelerde birçok gazelleri ihtiva eden tam bir divan vücuda getirmemiştir. Buna rağmen onun, devrine göre iyi bir şâir olduğunu bu divançedeki şiirler açıkça ortaya koymaktadır.
Avni Divanı'nın elimizde olan tek nüshasını ilk kez Ali Emiri bulmuş ve kamuoyuna tanıtmıştır. Bu küçük divanın üzerinde ise Muhammed Nur Doğan bir çalışma yapmış ve günümüz harfleri ile Kültür Bakanlığı yayınları arasında bastırmıştır. Avni Divanı'nı hazırlayan Muhammet Nur Doğan, Divan'ın başında onun şairliği ile ilgili şu tespitte bulunmaktadır:
"Gerek devrinin büyük şairleri ve gerekse bütün bir klasik Türk edebiyatı şairler kadrosu içerisinde yapılacak ciddi araştırmaya dayalı bir mukayese sonucu, Şair Avni'nin, hiç de telaffuz edildiği gibi "orta derecede bir şair" olmayıp; aksine, hayal ve bilgi açısından çok yönlülük özelliği taşıyan üslubu göz önünde bulundurulacak olursa, emsallerinden geri kalmayan, birinci sınıf sanatkarlar arasında sayılabileceği söylenilebilir."
Fatih Sultan Mehmet'in 20 unutulmaz sözü
Fatih'in bazı şiirlerini ilk defa derli toplu bir şekilde yayımlayan kişi ise Alman şarkiyatçı ve Türkolog Dr. Georg Jacob'dur. Jacob Fatih'in şiirlerinin büyük bölümünü Upsala Krallık Üniversitesi Kütüphanesi'ndeki bir elyazması mecmuadan kopya edip bir kısmını da bazı tezkire ve tarihlerden alarak 1904 yılında Berlin'de bastırmıştır.
Fatih'in birçok şiirine farklı nazire mecmualarında rastlanılmıştır. Fatih'in Ali Emiri tarafından bulunan Divan-ı Sultan Mehmed nüshası elimize ulamasına rağmen şiirlerinin tamamı henüz elimize geçmemiştir. Onun yazdığı birçok şiirin elimize ulaşan divanının içinde olmadığı bilinen bir gerçektir.
Fatih'in şiirlerini içeren ve bilinen tek nüshası, bugün Fatih Millet Kütüphanesi, Yazma Manzum Eserler kısmı no.305'te kayıtlı bulunan, Ali Emirî Efendi'nin bulduğu yazmadan ibarettir. Avnî'nin divanı hacimce küçük, ama taşıdığı edebî ve estetik değer bakımından ihmal edilemeyecek önemde divanının genellikle gazellerden oluşan bu yazma nüshasını Ali Emirî kendi el yazısı ile iki defa kopya etmiş ve ilim âlemine de kendisi tanıtmıştır.