Arama
Şiir sözlüğü
Şiir sözün en güzel hali, duyguların estetik olarak dışarı yansımasıdır. Bir hakikat aracı olan şiir, kendi içerisinde bir tekniğe ve literatüre sahiptir. Sizler için şiir içinde önemli anlamları bulunan kavramları bir araya getirerek bir Şiir sözlüğü hazırladık. Şiir nedir? Şair kimdir? Şiirin unsurları nelerdir? Nazım biçimleri, İslam öncesi Türk Edebiyatı, İslami Türk Edebiyatı, Türk Edebiyatı…
➡ Ninni
↪ Çocuklar için okunan ezgili şiirlerdir.
"Dandini dandini danalı bebek
Elleri kolları kınalı bebek
Benim de yavrum cicili bebek
Uyusun da büyüsün ninni..."
➡ Ağıt
↪ Vefat eden kişinin arkasından söylenen acılı, türkü formundaki eserlerdir.
"Arda boylarında kırmızı erik
Halime'nin ardında on yedi belik
Ah anneciğim ah anneciğim yaktın ya beni
Şu genç yaşta denizlere attın ya beni"
Âşık Edebiyatı Nazım Biçimleri
➡ Koşma
↪ Âşık tazının en sevilen çeşitidir. Hece ölçüsünün on birli kalıbı ile yazılır.
"Şu yalan dünyaya geldim geleli
Severim kır atı bir de güzeli
Değip on beşime kendim bileli
Severim kır atı bir de güzeli"
Dadaloğlu
➡ Semai
↪ İşitilen şiir anlamına gelen semai daha çok Karacaoğlan'ın eser verdiği bir nazım şeklidir. Aşk, tabiat gibi konulara odaklanan semaide sekizli hece ölçüsü kullanılır.
"İncecikten bir kar yağar
Tozar Elif Elif diye
Deli gönül abdal olmuş
Gezer Elif Elif diye"
Karacaoğlan
➡ Varsağı
↪ Varsak Türklerinin söylediği şiirlere genel ad olarak varsağı denir. Göçer olan Varsakların havası şiirlere yansımıştır.
"Yürü bre Bulgar dağı
Hemen dağlar sende m'olur
Yaylalı sünbüllü yurtlar
Büyük evler sende m'olur"
Karacaoğlan
➡ Destan
↪ Yapı olarak koşmaları andıran destanlar, yüz elli dörtlüğe kadar ulaşabilmesi ile meşhurdur.
"Ibtidâ Bağdat'a sefer olanda
Atladı hendeği geçti Genç Osman
Vuruldu sancaktar kaptı sancağı
İletti hendeğe dikti Genç Osman"
Kayıkçı Kul Mustafa
Divan Edebiyatı Nazım Biçimleri
➡ Müstezat
↪ Artan anlamına gelen müstezat, gazelden türeyen bir nazım biçimidir.
"Ey şûh-ı kerem-pîşe dil-i zâr senindir
Yok minnetin aslâ
V'ey kân-ı güher anda ne kim var senindir
Pinhân ü hüveydâ"
Nedîm
➡ Kıt'a
↪İki beyitten uzun olan bir nazım biçimidir. Gazelden farklı olarak
"Eylesen tûtîye ta'lîm-i edâ-yı kelimât
Nutkı insân olur ammâ özi insân olmaz
Her uzun boylu şecâ'at idebilmez da'vî
Her ağaç kim boy atar serv-i hırâmân olmaz"
Fuzulî
➡ Mesnevi
↪ İkişer anlamına gelen mesnevi, binlerce beyit olabilen bir nazım biçimidir.
"Dinle, bu ney neler hikâyet eder,
ayrılıklardan nasıl şikâyet eder.
Beni kamışlıktan kestiklerinden beri feryâdımdan
erkek ve kadın müteessir olmakta ve inlemektedir."
Mevlana
➡ Kaside
↪ En az on beş beyit uzunluğunda olan kaside, Arap edebiyatı menşeli bir nazım biçimidir.
"Saçma ey göz eşkten gönlümdeki odlare su
Kim bu denli tutuşan odlare kılmaz çare su
Âb-gûndur günbed-i devvar rengi bilmezem
Ya muhît olmuş gözümden günbed-i devvare su"
Fuzulî
Kaside kendi içerisinde altı bölüme ayrılır;
-Nesib
-Girizgah
-Medhiyye
-Tegazzül
-Fahriyye
-Du'a
➡ Gazel
↪ Genellikle beş ve on beyit arasında yazılan bir nazım biçimi. Gazellerin ana teması ekseriyetle aşk mefhumudur.
"Benî candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı
Felekler yandı âhımdan murâdım şem'i yanmaz mı"
Fuzulî
➡ Murabba
↪ Ahmed Paşa'nın kullanmasıyla ünlenen murabba, nazım birimi dörtlüklerden oluşan bir nazım biçimidir.
"Gül yüzünde göreli zülf-i semen-sây gönül
Kara sevdâda yiler bî-ser ü bî-pây gönül
Dimedüm mi sana dolaşma ana hay gönül
Vây gönül vây bu gönül vây gönül ey vây gönül"
Ahmed Paşa
➡ Şarkı
↪ Şarkı nazım biçimi bestelenmek için yazılan şiirleri ifade eder. Doğu'ya ait anlamına gelen şarkı, aruz ölçüsünün her kalıbı ile yazılan bir nazım biçimidir.
"Çözülme zülfüne ey dil-rubâ dil bağlayanlardan
Kaçınma âteş-i aşkınla bağrın dağlayanlardan
Düşer mi ictinâb etmek seninçün ağlayanlardan
Sirişk-i çeşmimin bak farkı var mı çağlayanlardan"
Enderunlu Vasıf