Arama
Şiir sözlüğü
Şiir sözün en güzel hali, duyguların estetik olarak dışarı yansımasıdır. Bir hakikat aracı olan şiir, kendi içerisinde bir tekniğe ve literatüre sahiptir. Sizler için şiir içinde önemli anlamları bulunan kavramları bir araya getirerek bir Şiir sözlüğü hazırladık. Şiir nedir? Şair kimdir? Şiirin unsurları nelerdir? Nazım biçimleri, İslam öncesi Türk Edebiyatı, İslami Türk Edebiyatı, Türk Edebiyatı…
➡ Varsağı
↪ Varsak Türklerinin söylediği şiirlere genel ad olarak varsağı denir. Göçer olan Varsakların havası şiirlere yansımıştır.
"Yürü bre Bulgar dağı
Hemen dağlar sende m'olur
Yaylalı sünbüllü yurtlar
Büyük evler sende m'olur"
Karacaoğlan
➡ Destan
↪ Yapı olarak koşmaları andıran destanlar, yüz elli dörtlüğe kadar ulaşabilmesi ile meşhurdur.
"Ibtidâ Bağdat'a sefer olanda
Atladı hendeği geçti Genç Osman
Vuruldu sancaktar kaptı sancağı
İletti hendeğe dikti Genç Osman"
Kayıkçı Kul Mustafa
Divan Edebiyatı Nazım Biçimleri
➡ Müstezat
↪ Artan anlamına gelen müstezat, gazelden türeyen bir nazım biçimidir.
"Ey şûh-ı kerem-pîşe dil-i zâr senindir
Yok minnetin aslâ
V'ey kân-ı güher anda ne kim var senindir
Pinhân ü hüveydâ"
Nedîm
➡ Kıt'a
↪İki beyitten uzun olan bir nazım biçimidir. Gazelden farklı olarak
"Eylesen tûtîye ta'lîm-i edâ-yı kelimât
Nutkı insân olur ammâ özi insân olmaz
Her uzun boylu şecâ'at idebilmez da'vî
Her ağaç kim boy atar serv-i hırâmân olmaz"
Fuzulî
➡ Mesnevi
↪ İkişer anlamına gelen mesnevi, binlerce beyit olabilen bir nazım biçimidir.
"Dinle, bu ney neler hikâyet eder,
ayrılıklardan nasıl şikâyet eder.
Beni kamışlıktan kestiklerinden beri feryâdımdan
erkek ve kadın müteessir olmakta ve inlemektedir."
Mevlana
➡ Kaside
↪ En az on beş beyit uzunluğunda olan kaside, Arap edebiyatı menşeli bir nazım biçimidir.
"Saçma ey göz eşkten gönlümdeki odlare su
Kim bu denli tutuşan odlare kılmaz çare su
Âb-gûndur günbed-i devvar rengi bilmezem
Ya muhît olmuş gözümden günbed-i devvare su"
Fuzulî
Kaside kendi içerisinde altı bölüme ayrılır;
-Nesib
-Girizgah
-Medhiyye
-Tegazzül
-Fahriyye
-Du'a
➡ Gazel
↪ Genellikle beş ve on beyit arasında yazılan bir nazım biçimi. Gazellerin ana teması ekseriyetle aşk mefhumudur.
"Benî candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı
Felekler yandı âhımdan murâdım şem'i yanmaz mı"
Fuzulî
➡ Murabba
↪ Ahmed Paşa'nın kullanmasıyla ünlenen murabba, nazım birimi dörtlüklerden oluşan bir nazım biçimidir.
"Gül yüzünde göreli zülf-i semen-sây gönül
Kara sevdâda yiler bî-ser ü bî-pây gönül
Dimedüm mi sana dolaşma ana hay gönül
Vây gönül vây bu gönül vây gönül ey vây gönül"
Ahmed Paşa
➡ Şarkı
↪ Şarkı nazım biçimi bestelenmek için yazılan şiirleri ifade eder. Doğu'ya ait anlamına gelen şarkı, aruz ölçüsünün her kalıbı ile yazılan bir nazım biçimidir.
"Çözülme zülfüne ey dil-rubâ dil bağlayanlardan
Kaçınma âteş-i aşkınla bağrın dağlayanlardan
Düşer mi ictinâb etmek seninçün ağlayanlardan
Sirişk-i çeşmimin bak farkı var mı çağlayanlardan"
Enderunlu Vasıf
➡ Tuyuğ
↪ Kadı Burhaneddin'in telifi olan tuyuğ, Türk edebiyatına has bir nazım biçimidir.
"Dilberün işi itâb u nâz olur
Çeşmi câdû gamzesi gammâz olur
Ey gönül sabr it tahammül kıl ona
Yâra irişmek işi az az olur"
Kadı Burhaneddin
➡ Rubai
↪ Dört mısralı anlamına gelen rubailer tek dörtlüklerdir. Pek çok şeyi tek dörtlükte ifade eden rubailer, çokça kullanılan bir nazım biçimi olmuştur.
"Rakkas bu halet senün oynunda mıdır
Âşıklarınun günâhı boynunda mıdır
Döymen şeb-i vasluna şeb-i rüze gibi
Ey sîm-beden sabâh koynunda mıdır"
Nedim