Arama
Şiirlerinin ışığında Hak aşığı Yunus Emre
Anadolu'daki 700 yıllık varlığımızı temsil eden gönül eri Yunus Emre, nev-i şahsına münhasır bir mütefekkirdir. O şiirlerinde Allah ve insan sevgisini, dostluğu, kardeşliği, yardımlaşmayı öğütler. Gelin, şiirlerinin ışığında Hak aşığı Yunus Emre'ye daha yakından bakalım.
İlim ilim bilmekdür ilim kendin bilmekdür
Sen kendüni bilmezsin ya nice okumakdur.
Dört kitabun ma'nisi bellüdür bir elifde
Sen elif dirsin hoca ma'nisi ne dimekdür
Dört kitabun ma'rusin okudum tahsil kıl
Işka gelicek gördüm bir ulu heceyimiş
Bilinmeyen kelimeler sözlüğü🔎
Ma'ni: Anlam
Işk: Aşk
➡ Bu dizelerden hareketle Yunus Emre'nin Arapça ve Farsçanın yanı sıra, tefsir, hadis, İslam tarihine vakıf olduğunu söyleyebiliriz.
"Işka gelicek gördüm bir ulu heceyimiş" dizesinden yola çıkalım👇
Bir uzun hece olarak nitelediği "ışk" yani aşk, Arap harfleriyle ayın, şın ve kaf ile yazılır. "Şın" yazılış özelliği itibariyle istenildiği kadar uzatılabilen bir harftir. Yani "şın"ı isterseniz bir satır kadar uzatarak "aşk" kelimesini yazabilirsiniz.
Medrese tahsili olmayan kimsenin böylesine ince bir detaya gönderme yapamayacağı kanaati hakimdir.
➡ Ona göre aşk, var olmanın yegane sebebidir. İnsanı insan yapan öz yaratılışındaki bu aşk cevheridir.
Âşıklara ne diyem aşk haberinden şirin
Aşk ile dinleyene eydeyim birin birin
Dahi yer gök yoğ iken var idi aşk bünyâdı
Aşk kadîmdir ezelî aşk getirdi ne varın
Evvel ezel bezminde kim dost yüzün gördüyse
Onun canıdır âşık sor ondan aşk haberin
Aşkı hiçbir nesneye mesel bağlasam olmaz
Dünyada âhirette ne tutusar aşk yerin
Bilinmeyen kelimeler sözlüğü🔎
Bünyâd: Temel,esas
Bezm: Meclis
➡ 13. yüzyılda Yunus Emre'nin yaşadığı coğrafyada önemli sorunlar yaşanıyordu. Bu devirde üç problem mevcuttu. Bunlar Moğollar ve onların açtığı yara, Anadolu üzerinde oluşturdukları karmaşa, büyük zulümlere neden olan Haçlı Seferleri'nin tahribatları ve yanlış anlayışlar sonucu ortaya çıkan Babailer ve Cimri isyanları gibi olaylardı. Bu karmaşa insanları çok yormuştu. Böylesi bir devirde Yunus Emre, şiirlerinde sevgiyi, Allah aşkını anlatarak gönüller arasında köprü kurdu.
➡ Yunus, dünyaya geliş amacının kavga değil, yüce Allah'ın evi olan gönülleri yapmak olduğunu belirtir. O, şiirlerinde dostluğu, kardeşliği, yardımlaşmayı öğütler.
Ben gelmedim davi için, benim işim sevi için
Dost'un evi gönüllerdir, gönüller yapmaya geldim
Bilinmeyen kelimeler sözlüğü🔎
Davi: Kavga
Sevi: Sevgi, aşk
➡ Yunus Emre'ye göre kulluğun amacı insanın doğduğu andaki temizliğe ulaşmasıdır.
➡ Kulluk, insanın gönlünü temizler ve bu şekilde Allah'a ulaşmasını sağlar. Hakk'a yönelmiş bir kalp de ancak güzelliği görür. "Allah bir şeye tecelli edince o şey ona boyun eğer" hadisi uyarınca Hak aşıklarının kalpleri huşû içerisindedir. Bundan dolayı da insanların kalplerini kırmamak, onlara sevgi ve saygı göstermek bir bakıma Allah'a gösterilmiş olur.
İşidin ey yârenler aşk bir güneşe benzer
Aşkı olmayan gönül misâl-i taşa benzer
Taş gönülde ne biter dilinde ağu tüter
Niçe yumşak söylese sözü savaşa benzer
Aşkı var gönül yanar yumşanır muma döner
Taş gönüller kararmış sarp-katı kışa benzer
Nazar eyle itiri, bazar eyle götürü,
Yaradılanı hoş gör, Yaradan'dan ötürü.
Bilinmeyen kelimeler sözlüğü🔎
Ağu: Zehir
Ne var söylenen dilde varlık Hak'undur kulda
Varlığum hep ol ilde ben bunda garib geldüm
➡ Yunus Emre, vahdet-i vücud anlayışını şiirlerinde dile getirir.
Şiirleri daha iyi anlamak için vahdet-i vücudun ne olduğuna bakmamız gerekiyor👇
Vahdet-i vücud 'varlığın birliği' anlamına gelir. İbn Arabi bu görüşü, "Varlık birdir, o da Hakk'ın varlığıdır" sözüyle açıklar. Genel hatlarıyla belirtmemiz gerekirse varlıklar, tek olan Allah'ın tecellisi yani bir yansımasıdır.
➡ "Ne var söylenen dilde varlık Hak'undur kulda" dizeleri de bu anlayış ile kaleme alındı.
🔍 İbni Arabî ile sistemli bir düşünce şekli "Vahdet-i vücûd"