Arama
Sözün en zarif hali şiirleri anlamamız için bilmemiz gereken terimler
Düz kelime anlamına ek olmak üzere ya da yerine anlamlar oluşturmak için dilin ses estetiği veya ses sembolizmin yanında ölçü gibi estetik ve ritmik özelliklerini de kullanan bir edebiyat türü olan şiir, medeniyetimizin yapı taşlarından biridir. Medeniyetimizin çağlar boyunca şiirle haşır neşir oluşu, bu türe ait geniş bir terminolojinin de ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Peki, sözün en zarif hali şiirleri anlamamız için bilmemiz gereken terimler nelerdir? İşte şiirle ilgili terimler…
📌ARUZ: Hecelerin uzunluk ve kısalık, kapalılık veya açıklık değerlerine göre, türlü ses kalıplarından oluşan divan şiiri nazım ölçüsü.
"Saçma ey göz eşk[i]den gönlümdeki odlare su
Kim bu denlü tutuşan odlare kılmaz çâre su" (Fuzuli)
Şiir, "Fâilâtün / Fâilâtün / Fâilâtün / Fâilün" kalıbıyla yazılmıştır.
📌KAFİYE (UYAK): Dize sonlarında anlam ve görevleri farklı ses benzerliği.
"Yollarda kalan gözlerimin nurunu yordum,
Kimdir o, nasıldır diye rüzgarlara sordum,
Hülyamı tutan bir büyü var onda diyordum" (Y. Kemal Beyatlı)
📌LÜGAZ: Şiir biçiminde oluşturulan bilmece.
"Bir acayip nesne gördüm
Etrafında sûr u var
Kendin yer bitirir
Acayip huyu var"
(Mum)
📌NAAT: Konusu Hz. Muhammed'i övmek, ona yalvarıp ondan şefaat dilemek olan kaside.
"Düşünün, ben ne büyük rütbeye tutkuluyum!
Çünkü O'nun kulunun kölesinin kuluyum!" (Necip Fazıl Kısakürek)
📌NAKARAT: Şiirde bentlerin sonunda tekrarlanan mısra veya mısralar. Bu bölüm, anlam bakımından her bendi şiirin ana duygusuna bağlar. Şiirin nakarat bölümlerinde ifade olunan duygu ve düşünce etrafında gelişmesini sağlar. Nakarat, halk şiirinde 'bağlama' veya 'kavuştak' diye bilinir. Sözlü musiki eserlerinde aynı söz ve ezgi ile tekrar edilen bölüm de nakarattır.
"Uzun ince bir yoldayım
Gidiyorum gündüz gece
Bilmiyorum ne haldeyim
Gidiyorum gündüz gece
Dünyaya geldiğim anda
Yürüdüm aynı zamanda
İki kapılı bir handa
Gidiyorum gündüz gece" (Aşık Veysel)
"Gidiyorum gündüz gece" nakarattır.