Arama
Son dönem Osmanlı şairlerinden Sünbülzade Vehbi
Sünbülzade Vehbi, 18. yüzyılda yaşamış Maraşlı bir Osmanlı şairidir. Müderrislik, kadılık, elçilik görevleri yapmanın yanında klasik şiirde Nabi geleneğini sürdürmesi ile tanınmaktadır. Renkli bir şahsiyet olan Sünbülzade, gerek hayatı gerekse edebi çizgisiyle ismini duyurmuş bir şairdir. Peki, yazdığı şiirle idamdan kurtulmayı başaran şair Sünbülzade Vehbi kimdir? Şiirlerinin yanında edebiyatımızda hangi yönü ile öne çıkmıştır? İşte, Sünbülzade Vehbi'nin hayatı ve şiirlerine dair en dikkat çekici ayrıntılar…
Sünbülzade'nin hayatında dikkat çeken noktalardan biri, hakkında verilen idam hükmüdür. Şair, çok iyi Farsça bildiğinden I. Abdülhamid döneminde İran hükümdarı Kerim Han Zend'e elçi olarak gönderildi. Kerim Han'la yakın dostluğu yüzünden devletin menfaatlerine zarar verdiği yolundaki söylentiler üzerine idamı emredildi.
İdamı emredilen şair Sünbülzade, bir posta tatarı kılığında gizlice İstanbul'a döndü ve Üsküdar'da saklanırken yazdığı "Tannâne" kasidesi sayesinde affedildi.
Sünbülzade Vehbî'nin şiirleri söz sanatlarının zenginliği bakımından önemlidir. Hayatı hakkında birçok bilgi de özellikle kasidelerinden çıkarılmaktadır. Ayrıca şiirleri mahallî kelime ve deyişler açısından çok zengindir. Şiirlerinde Nedîm ve Sâbit etkisi açıkça görülmektedir. Çağdaşı Keçecizâde İzzet Molla, Vehbî'yi asrının reîsü'ş-şuarâsı kabul ederken Ziyâ Paşa onu çölde yetişen kokusuz güle benzetmiş, Muallim Nâci ise Vehbî'yi orijinallik özentisiyle şiirselliği kaybettiği için eleştirmiştir. Ali Canip Yöntem, Vehbî'nin şiirleri arasında divan edebiyatı estetiğine uygun ve başarılı pek çok örnek bulunduğunu belirtmektedir.
18. yüzyıl şairleri arasında klasik şiiri en iyi temsil eden şairlerden olan Vehbî'de, büyük şairlerde görülen şiirsellik yoktur. O, daha çok şekle, dışa ve klasik estetiğe önem vermiştir.
Vehbî'nin poetik düşüncelerine yer verdiği bir divanı mevcuttur. Divanının yanında oğlu Lütfullah için yazdığı nasihatname türünde 1181 beyitlik "Lutfiyye" ve bir zen-dost ve mahbub-dost tipinin mizahi bir şekilde canlandırıldığı 785 beyitlik "Şevk-engiz" adlı mesnevileri mevcuttur. Yine Arapça-Türkçe yazdığı "Nuhbe-i Vehbî" adlı eseri ve Farsça-Türkçe yazdığı "Tuhfe-i Vehbî" adlı eseri manzum yazılmış birer sözlüktür. Bunların dışında "Münşeat" adlı eseri kendisinin ifadesiyle yanmıştır. Bu eserin kimi parçaları muhtelif yerlerde bulunmaktadır.
Vehbi divanında kendi şiiri ve döneminin şiiri hakkında birtakım çıkarımlarda bulunur. Vehbî'nin yaptığı değerlendirmeler doğrultusunda, döneminde şiirin şairler tarafından fazlasıyla kazanç kapısı haline geldiği, bu durumun da pek çok kişi tarafından hoş karşılanmadığı ve gerçek şairlerin nefret edilen kişiler haline geldiği söz konusudur. Ayrıca Vehbî için şiirde mana, beliğ ve fasih söz kullanmak, hikmet ve nükte gibi mefhumlar, şiirin olmazsa olmazları arasında sayılır. Yine şair, şiir içerisinde Fars ve Arap menşe'li sözlere gerekmedikçe yer vermenin iğreti durduğunu ve şiirin yapısını bozduğunu belirtir. Şairin yaptığı bu tespitler, dönemin şiir anlayışını yansıtması açısından çok önemlidir.