Arama
Tarihimizde ilklerin öncüsü: Şemseddin Sami
Şemseddin Sami Frasheri, Türk edebiyatının önemli isimlerinden biriydi. Yaşamı boyunca büyük çalışmalar yapmış, çevirmen, edebiyatçı ve gazeteci olarak faaliyet göstermiş; tarih, coğrafya ve Türk dili üzerine pek çok eser vermişti. Tarihimizin ilk modern Türkçe ansiklopedisini o kaleme almış, hem doğu hem de batı kültürü ve diline olan hakimiyeti sayesinde birçok sözlük çıkarmıştı. Kendine ait tiyatro eserleri ürettiği gibi yabancı tiyatro oyunlarını da Türkçeye çevirerek sahnelenmesini sağlamış, çıkardığı gazetelerle Türk basın tarihinde kendine önemli bir yer edinmişti.
📌İstanbul'a döndüğünde bazı gazetelerde muhabirlik yaparken bir yandan da Arnavut kültürüyle ilgili "Besa" (Ahde Vefa) ve Endülüs tarihinden alınmış bir kahramanlık olayının işlendiği "Seydi Yahya" adlı oyunları yayımladı.
📌Firdevsi'nin "Şahname"sindeki bir öyküden esinlenerek yazdığı "Gave" (Kawa) adlı oyunu yayımladıktan sonra Rodos'ta sürgünde bulunan Ebuzziya Tevfik için "Muharrir" gazetesinin ilk 4 sayısını çıkarttı.
📌Aynı yıl Tasvir-i Efkâr Matbaası'nı kiralayan Mihran Efendi ile birlikte günlük "Sabah" gazetesini çıkarttı. Bu gazete ile geniş kitlelere seslenebilmiş, kalitesi ve içeriyle diğer gazetelere örnek olmuştur.
📌Bir yıl sonra bu gazeteden ayrılarak "Cezayir-i Bahr-ı Sefid" (Akdeniz Adaları) valiliğine atanan Sava Paşa'nın mühürdarı olarak 1877'de Rodos'a gitti ancak burada da uzun süre kalmadı. Rodos görevi bazı tarihçiler tarafından Osmanlı-Rus Savaşı'nın başlaması üzerine, Abidin Paşa'nın Başkanlığında kurulan "Sevkıyyat-ı Askeriye Komisyonu"nda birkaç ay kaldıktan sonra İstanbul'a döndü.
📌Mihran'ın yayımladığı "Tercüman-ı Şark" gazetesinde 1878'den itibaren yazmaya başladı. Kısa bir süre sonra gazetenin kapatılması üzerine, gazetecilik faaliyetlerini yarım bıraktı.
📌Bu dönemde çeviri ve telif kitaplar yayımlamayı sürdürdü. 1880 yılında ilk kadın dergisi olan "Aile"yi, ertesi yıl da halka ansiklopedik bilgiler veren "Hafta" dergisini yayımladı. 1182 yılında ilk sözlük çalışması "Kamus-ı Fransevi" (Türkçe-Fransızca Sözlük)'yi hazırladı.
📌İstanbul'a yerleşen ve ailesini de buraya alan Sami Bey, 1894 yılında Emine Veliye Hanım'la evlenerek kayınpederinin Kandilli'deki yalısına yerleşti.
📌Bu arada, 1889'da yayınına başladığı "Kamusu'l-Alam", "Tarih ve Coğrafya Lugati" ve "Tabir-i Essahla Kaffe-i Esma-i Hassa-yı Camidir / Dictionnaire Universel d'Histoire et de Geographie" başlıklı ansiklopedisiyle Sami Bey, o zamana kadar Türkçe hazırlanmış en kapsamlı modern ansiklopediyi yayımlayarak, Türkiye'de "ansiklopedicilerin babası" sayılmaya hak kazandı.
📌Tüm bu yayın faaliyetleri sırasında Teftiş-i Askeri Komisyonu'nda kâtip olarak devlet memurluğunu da sürdüren Sami Bey, 1893'te bu kurumda başkâtipliğe atandı.
📌1893'de eşinin ölümünden sonra vefat eden kardeşinin eşi olan Belkıs Hanım'la evlendi. Kandilli'deki yalıda rahatsızlanan Sami Bey, Erenköy'de bir köşke taşındı.
📌"Kamus-i Arabi" (Türkçe-Arapça Sözlük) ve "Kamus-i Türki" (Türkçe Sözlük) adlı çalışmalarını bu köşkte hazırlamıştı. Giderek rahatsızlanarak 5 Haziran 1904 tarihinde vefat etti.
İlk felsefe sözlüğünün yazarı mütefekkir: İsmail Fenni Ertuğrul