Tatarların günlük hayattaki tezahürleri: Maniler
Rusya sınırları içinde bulunan Kazan, yer altı kaynakları ve gelişmiş sanayisiyle önemli zenginliklere sahip. Bu zenginliklerin içerisine edebiyat alanı da giriyor. Öyle ki anonim türlerden biri olan maniler, Tatar Türklerinin kültüründe hususi bir mahal teşkil eder. "Qısqa cırlar" yani "kısa şarkılar" olarak anılan maniler, Tatarların sonbahar ve uzun kış gecelerini süsler. Çuha doldurma, kendirden ip yapma, dokuma tezgahı başında kumaş veya halı dokuma ve kaz yolma imecelerinde söylenir. Okurken keyif alacağınız Tatar manilerini sizler için derledik.
Giriş Tarihi: 03.07.2022
15:36
Güncelleme Tarihi: 07.02.2023
14:43
"Asılda güller ay açılsın İzbalarga isler saçılsın Cırlasanda cırla munlı itep Tınlagannın künle açılsın"
"Güzel de güller,hey, açılsın Evlere kokular saçılsın. Türkü söylesen de söyle hüzünlü Dinleyenin gönlü açılsın."
🔸 Tatar Cumhuriyeti'nde Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçiş denemeleri sık sık yapılsa da bu girişimler başarıya ulaşmaz.
Bin yıllık tarihe sırt dönüşün ilanı: Harf inkılabı
"Kuyaş çıgıy eylenep Alma agaçga beylenep Rezek bulsa kaytırbız Kuyaş kebek eylenep"
"Güneş çıkar dolanıp Elma ağacına bağlanıp. Rızık varsa döneriz Güneş gibi dolanıp."
🔹🔹🔹
Tatarların ilk kadın hanı Süyüm Bike'nin şu satırları, Tatar Hanlığı'nın geçirmiş olduğu istiklal mücadelesini özetler niteliktedir:
"Dertli Kazan, kanlı şehir! Mahzun ve mukadder ülke… Başından tacın düştü, hansız kaldın. Efendilikten indin, köle oldun. Artık şöhretin bitti, şanın kalmadı. Artık sana padişahların ziyafetlerini, hanların düğün ve bayramlarını seyretmek nerede? Nehirlerinde su yerine bal akıttın. Artık bal yerine gözyaşları akıyor. Ulu ve bedbaht ülke, mukaddes şehir! Seni büyüklerinin hırs ve menfaat severlikleri ve bu yüzden çıkan parti kavgaları mahvetti. Saltanat elinden gitti…"
Tunus'ta Osmanlı mührü: Bey Sarayları
"Tereze açıp uklar attım Pulat başı timerge Bu hasratlar betiymiken Keteyme elle gümerge"
"Pencere açıp oklar attım Saray damı demire. Bu hasretler biter mi ki Varır mı yoksa ömüre?"
🔸 Nogay Hanı Yusuf Mirza'nın kızı olan Süyüm Bike , Kazan Hanlığı'na 18 yaşında gelin olarak gelir. Vatan kahramanı kadın, Ruslar tarafından aldığı emirlerle hareket eden Ali Han ile evlendirilir. Fakat hanlığın gerektirdiği sorumlulukları yerine getirmediği için meclis bir karar alır ve Ali Han öldürülür. Daha sonra Kırım'dan gelen ve iyi bir yönetici olan Safa Giray Han ile Süyüm Bike evlenir.
Vatanını kalbinde taşıyan yazar; Cengiz Dağcı kimdir?
"Bu cıl bugday bigrek ungan Kiblalarga taba yıgılgan Hasratındın tükken küz yaşım Külegede cirde kül bulgan"
"Bu yıl buğday çok olmuş Kıble yönüne yığılmış. Hasretinden akan yaşım Gölge yerde göl olmuş."
🔸 Ülke, Safa Giray ve Süyüm Bike zamanında refah dolu günler yaşasa da ne yazık ki bu durum uzun sürmez. Giray Han'ın zamansız ölümü, Kazan Hanlığını düşman işgaline müsait bir hale getirir. Süyüm Bike'nin oğlu Ötemiş Giray henüz iki yaşındadır. Bu yüzden ülke yönetimi Süyüm Bike'ye kalır. Kadın bir hükümdarın yönetimindeki Kazan Hanlığı'nın kısa süre içinde yıkılacağı öngörülse de, Süyüm Bike ve Kazan ordusu düşmanlara karşı amansızca bir mücadele sergiler ve bu devlet uzun bir süre daha ayakta kalmayı başarır.
Osmanlı'nın ilk oksidentalisti
"April citse yaz citiy Erip agıp kar betiy Bu tünyalar ütey kitey Tatulıkka ne citiy"
"Nisan gelse ilkyaz gelir Erir akar kar biter. Bu dünyalar geçer gider. Bir dostluğa ne yeter?"
🔸 Halk yönetiminde ve ordunun komuta edilmesinde oldukça başarılı olan Süyüm Bike, diğer devletlerin suikast ve saldırılarına maruz kalır. Halkını koruyabilmek uğruna Tatarların kahraman lideri Han Bike Rusların eline esir düşer.
Dünya tarihinde iz bırakan 10 kadın