Arama
Türk edebiyatının sürgün kalemleri
İnsanın iradesi dışında istemediği bir coğrafyada yaşamaya mecbur edilmesidir sürgün. Adem ile Havva'nın cennetten dünyaya sürgünü nasıl bütün insanlığın kaderini etkilemişse sürgün cezaları da muhatap şair ve yazarların hayatlarını, kaderlerini, eserlerini ve hatta ailelerinin istikballerini bile etkiledi. Niyazi Mısri'den Mehmet Âkif'e sürgüne gönderilen yazarlar ve şairleri sizler için derledik.
Memleketine ihanet etmiş bir adam gibi muamele görmeye tahammül edemeyerek gönüllü sürgüne gitti Türkiye'nin "milli şairi" Mehmet Akif Ersoy. Bu araştırılmadı, neden gönüllü sürgün istediği hiç sorgulanmadı. Milli şair hayatının son günlerini de sürgünde geçirdi.
İstiklal Marşı şairi Mehmet Akif; Milli Mücadele kazanıldıktan sonra Atatürk'e karşı sert ve şiddetli muhalif olanların arasında yer alan Ali Şükrü Bey gibi isimlerle yakın arkadaşlığı ve bu muhalif isimlerin bazılarının adının Atatürk'e suikast planlarına karışması nedeniyle şüpheli durumuna düşmesinden sonra polis ve istihbarat takibine alındı. Bu durum Akif'i üzüyor ve rahatsız ediyordu. Bu koşulların hüküm sürdüğü yıllarda Akif'in kurucusu ve yazarı bulunduğu Sebilürreşad dergisi "Şeyh Said, Sebilürreşad okuyormuş, isyana senin dergin de sebep oldu." denerek kapatıldı ve sahibi Eşref Edip, Fergana da yakalanarak istiklal Mahkemeleri tarafından idamla yargılanmak üzere tutuklandı. Peşindeki "polis hafiyesi" ile gezmekten sıkılan Mehmet Akif, 52 yaşındayken Mısır'a gitmeye karar verdi. Gidişinde emekli maaşının bağlanmamasından doğan geçim sıkıntısı ve hükümetin muhalif kabul ettiği birçok fikir ve siyaset adamı arasında kendisinin de polis takibine alınmasının ağırına gitmiş olması önemli rol oynadı.
11 yıl Mısır'da Türk dili ve edebiyatı dersleri verdi. 63 yaşında çok hastayken, vefat etmesine yakın İstanbul'a dönmeye karar verdi. Vapur, Çanakkale'den geçerken İstanbul'un camilerini görünce ağlamaya başladı.
Milli Mücadelenin önderlerinden Mehmet Akif Ersoy, kendi vatanında şüpheli muamelesi görüyordu. Kendi vatanında böyle bir vefasızlığa maruz kalmanın burukluğuyla İstanbul'a geldikten 5 ay sonra vefat etti.
Tevfik Fikret'in çıkarttığı Tanin gazetesinde Halide Salih imzasıyla yazılar yazan Halide, kadınların sosyal hayatta etkin olmasını hoş karşılamayan kesimler tarafından tepki alıyordu. Ölüm tehditleri gönderenler bir süre sonra evinin kapısına dayandılar. Osmanlı halkının bundan sonra yaşayacaklarını derinden etkileyen 31 Mart Vakası başlamıştı. Bugün bile tam aydınlanamayan vakada ayaklanan kalabalık, toplumu dinden çıkartmakla suçladığı İttihatçı yöneticileri hedef almıştı. Hedef isimlerden biri de Tanin gazetesi yazarı Halide Edip idi. İsyancıların ölüm listesindeki Halide'ye Özbekler Tekkesi yardım etti. Ne gariptir ki bu tekke tam 10 yıl sonra bu kez işgal kuvvetlerinin ölüm listesinde olan Halide'ye İstanbul'dan kaçmasında yine yardımcı olacaktı. İki çocuğu ile beraber Mısır'a yola çıkan Halide'nin bu ilk sürgünüydü.