Arama
Türk lehçelerinde "abla"
Türkçe, doğduğu ilk günden itibaren söz varlığı bakımından zengin bir dil ailesine sahiptir. Bu zenginlik belli başlı alanlara daha fazla nüksetmiştir. Türk aile sistemi de çeşitliliği çok olan alanlardan biridir. Bu minvalde "abla" sözcüğünü inceledik. İşte; Kuzeybatı, Kuzeydoğu,Güneydoğu ve Güneybatı Türk lehçelerinde karşılıkları...
KIRGIZ TÜRKÇESİ
Abla- Ece
🔹 Kıpçak grubundan olan Kırgız Türk lehçesinde, Eski Türkçeden evrilmiş kelimeler bulunmaktadır.
🔹 Bu duruma "abla" sözcüğünü örnek olarak gösterebilir. Eski Türkçede "eke" iken Kırgız Türkçesinde evrilerek "ece" şeklinde kullanılmaktadır.
➡ Aganı körüp ini ösöt, Eceni körüp siñdi ösöt.
➡ (Ağabeyi görerek erkek kardeş büyür, ablayı görerek kız kardeş büyür.)
KIRGIZ ATASÖZLERİ
KAZAK TÜRKÇESİ
Abla- Apa/äpke
🔹 Kuzeybatı (Kıpçak) grubu denildiğinde Kırgız Türkçesinin yanı sıra Kazak Türkçesi de akıllara gelmektedir. Bu durumun nedeni Kırgız ve Kazakların hem coğrafi olarak yakın olmaları hem de geçmişten gelen manevi yakınlıklarıdır.
🔹 Ancak bu yakınlık kelimelere pek yansımamıştır. Mesela Kırgız Türkçesinde "abla" sözcüğünü "ece" kelimesi karşılarken Kazak Türkçesinde "apa" şeklinde kullanılmaktadır.
➡ Apamdı kim alsa jezdem sol.
➡ (Ablamı kim alırsa eniştem odur.)
➡ Apası kiygen tonı siŋlisi de kiyedi.
➡ (Ablasının giydiği elbiseyi kız kardeşi de giyer.)
➡ Äpkeniŋ üyi keŋ jaylaw.
➡ (Ablanın evi geniş bir yayladır.)
KAZAK ATASÖZLERİ
KAZAN TATAR TÜRKÇESİ
Abla- Apa
🔹 Kuzeybatı grubunda Kazak ve Kırgız Türkçelerinden sonra en yayın olan kullanım Kazan Tatarcasına aittir.
🔹 Kazan Tatarcasında "abla" kelimesini "apa" sözcüğü karşılamaktadır.
➡ Nefisenéñ anası,Zeytüne apa, gazeta kitérép, bik katı kurkıttı.
➡ (Nefise'nin annesi, Zeytüne abla, gazete getirerek çok korkuttu.)
BAŞKURT TÜRKÇESİ
Abla- Apay
🔹 Kazan Tatarlarının yurdu olan Tataristan'a komşu olan ve dış işlerinde Rusya'ya bağlı olan Başkurt Türklerinin konuştuğu lehçedir.
🔹 Bu Türk lehçesinde "abla" kelimesini "apay" veyahut "apa" sözcükleri karşılamaktadır.
➡ Aġaları la arıġan ikän, äsälärínä hıyındı.
➡ (Ağabeyleri de yorulmuşlar, ablalarına sarıldı.)
KIRIM TATAR TÜRKÇESİ
Abla- Apa/Apte
🔹 Kazan Tatarları ile aynı soydan olan Kırım Türkleri, tarihin belli dönemlerinde birbirlerinden ayrılmak zorunda kalmışlardır. Günümüzde, ülkemizin Karadeniz karşı kıyısında yer alan Ukrayna'da yaşamlarını sürdürmektedirler.
🔹 Osmanlı döneminde de çok yakından ilişkiler kurduğumuz Kırım Tatarlarının konuştuğu Kırım Türkçesinde "abla" kelimesi grubundaki diğer lehçeler ile aynı sözcük karşılamaktadır.