Arama
Türk lehçelerinde duygu
Türkçe, kelime bakımından oldukça zengin bir dil olduğundan insanlar, duygu ve düşünceleri kolayca aktarabilmektedirler. Örneğin sadece Türkiye Türkçesinde 114 bini aşkın sözcük bulunur. Duygu kelimesi de bunlardan yalnızca biridir. İşte sizler için Türk lehçelerinde bu kavramın karşılıklarını araştırdık...
TATAR TÜRKÇESİ
Duygu - Toyğı
🔸 Kuzeybatı Türk lehçeleri, Türk dilleri arasında en kalabalık olan gruptur. Kendi arasında da morfolojik olarak birtakım farklılıklar gösterebilmektedir.
↪ Bu duruma "toyğı, sizü" yani duygu sözcüğünü örnek verebiliriz. Kazak ve Kırgız Türkçesinde, duygu kelimesinde, sözcük içi yuvarlaklaşma görülür.
➡ Bu kiçe min bir tuş kürdim, köp toyğıdım.
➡ Bu gece ben bir düş gördüm, çok duygulandım.
KARAÇAY - MALKAR TÜRKÇESİ
Duygu - Sezgiç
🔸 Kuzeybatı Türk lehçelerinden biri olan Karaçay - Malkar Türkçesi, diğer lehçelere göre duygu sözcüğünün; sezgi, sezim, sezgiç şeklinde üç karşılığı bulunmaktadır.
➡ Har sezgiç közüvünde cakşı.
➡ Her duygu zamanında güzel.
KARAKALPAK TÜRKÇESİ
Duygu - Sezim
🔸 Özbekistan'a komşu olan ve Özbek Türkçesi ile benzer morfolojik özellikleri bünyesinde barındıran Karakalpak Türkçesinde duygu kelimesini sezim sözcüğü karşılar.
➡ Bular otırğan saray/ Edi burın tasa jay / Bunnan heşkim xabar almay / Seziksiz bul tör üy eken
➡ Bunların kaldığı saray, önce eski bir ev idi/ Bundan kimsenin haberi yok, şüphesiz bu 'tör' evi idi.
(Berdaq)
KUMUK TÜRKÇESİ
Duygu - Seziw
🔸 Kafkas Türk lehçelerinden olan ve Kıpçak dil özelliklerini bünyesinde bulunduran Kumuk Türkçesinde, duygu, his sözcüklerini "seziw" sözcüğü karşılamaktadır.
↪ Diğer lehçelerden farklı olarak kelime sonu /w/ kullanılmış bu da sözcüğe yüklem mahiyeti katmaktadır.
➡ Men onu sezip tura edim.
➡ Ben onu hissediyordum.
ÖZBEK TÜRKÇESİ
Duygu - Tuyğu
🔸 Güneybatı Türk lehçelerinin en önemli temsilcisi olan Özbek Türkçesinde, duygu ve his sözcüklerini diğer lehçelerde de bulunan "tuyğu, his, sezgit" ifadeleri karşılamaktadır.
➡ Mävc urib yängi känällärdän musäffå suv kelür, här köngil åinäsigä räng-bäräng tuyğu kelür.
➡ Dalgalanıp yeni kanallardan temiz su gelir, her gönül aynasına rengarenk duygu gelir.
➡ Öz-özin sezmäs kişi ibrätli tuyğu bolmäsä, mehnäti köz åldidä bir tåzä közgü bolmäsä.
➡ Kendi kendini sezmez kişi, ibretli duygu olmasa, emeği göz önünde bir taze ayna olmasa.
Özbek Türkçesi şiirlerinden