Arama
Türk lehçelerinde eylül ayı
Türkçe, geniş bir coğrafyada konuşulan kadim dillerindendir. Bir dönem farklı kıtalara akın akın göç edilmesi ortaya pek çok çeşitlilik çıkarmış, Türk dilinin zenginleşmesine vesile olmuştur. Buna, en sembolik ayımız olan eylülü örnek gösterebiliriz. İşte, Türk lehçelerinde eylül ayının karşılıkları...
KAZAK TÜRKÇESİ
Eylül - Qırküyek
◾ Kuzeybatı Türkçesi yani Kıpçak Türkçesinin en bilinen temsilcisi hiç şüphesiz Kazak Türkçesidir. Bu lehçede eylül kelimesini diğer Türk dillerinden farklı olarak qırküyek sözcüğü karşılamaktadır.
➡ Qazirgi Grigorian küntizbesindegi 9-şi keletin sentyabr ayına say qazaqşa atawı.
➡ Mevcut Gregoryen takviminde Eylül ayının 9. ayına karşılık gelen Kazak ismi.
BAŞKURT TÜRKÇESİ
Eylül - Sentyabr
◾ Başkurt Cumhuriyeti Rusya sınırları içinde yer almaktadır. Aynı zamanda kuzeybatı grubunun bir üyesi olan Başkurt Türkçesinde diğer lehçeler ile ortak pek çok kelime bulunur.
◾ Örneğin eylül kelimesini Başkurt Türkçesi'nde İngilizce kökenli sentyabr sözcüğü karşılar.
➡ Uzaqlamay sentyabr başı la yitä, stena gäziti sıġarġanda häybät bulır ini.
➡ Tamam öyleyse, çok geçmeden Eylül başı gelir, duvar gazetesi çıkardığımızda iyi olurdu.
KIRGIZ TÜRKÇESİ
Eylül - Ayak oona
◾ Kıpçak grubunun bir diğer lehçesi Kırgız Türkçesidir. Bu Türkçe yuvarlaklaşması grubundakilerden ayrı bir özelliğe sahip olmuştur. Bu lehçede eylül sözcüğünü ayak oona sözcüğü karşılamaktadır.
➡ Ayak oona ayının birinnen tarta mamlekettik stipendiya ösöt.
➡ Devlet bursu eylülün birinci günü yatıyor.
ÖZBEK TÜRKÇESİ
Eylül - Sentyabr
◾ Özbek Türkçesi bulunduğu gruptan ve genel Türk lehçelerinden bazı özelliklerinden dolayı ayrılmaktadır. Başta yuvarlaklaşma özelliği gösteren Özbek Türkçesinde morfolojik olarak farklılıklarda mevcuttur.
◾ Fakat tüm farklılıklarına rağmen eylül sözüğünün bu lehçede sentyabr olarak karşımıza çıktığını söyleyebiliriz.
➡ 14-15 sentyabr kunlari YuNESKO Bosh direktorining ijtimoiy va gumanitar fanlar bo'yicha yordamchisi, O'zbekistonning YuNESKO qoshidagi doimiy delegatsiyasining taklifiga binoan "Markaziy Osiyo jahon sivilizatsiyalari chorrahasida" Xalqaro forumida ishtirok etish uchun Xiva shahriga tashrif buyurdi.
➡ 14-15 Eylül tarihlerinde, UNESCO Sosyal ve Beşeri Bilimler Genel Müdürü'nün yardımcısı, Özbekistan'ın UNESCO daimi heyetinin daveti üzerine, "Orta Asya'nın Kavşağında Orta Asya" adlı uluslararası foruma katılmak üzere Hiva şehrini ziyaret etti.
UYGUR TÜRKÇESİ
Eylül - Tokkuzunçu ay
◾ Güneydoğu Türk lehçelerinden biri Uygur Türkçesidir. Bu lehçe, diğer gruplardaki ortak kelime özelliklerini taşımaktadır. Örneğin eylül ayını belirtmek için diğer lehçelerde olduğu gibi sentyabr ile tokkuzunçu ay ifadeleri kullanılmaktadır.
➡ Uyghurche sentyabr, tokkuzunçu ay ayttılar.
➡ Uygurca eylül, dokuzuncu ay olarak söylenir.