Arama
Türk lehçelerinde "gece"
Eski Türklerde gece ve gündüz kavramları kutsal sayılmış ve bu minvalde sözlü gelenek ürünleri ortaya çıkmıştır. Sözlü kültür ögesi olan gece kelimesi, Türk topluluklarının farklı yerlere göç etmesi ile çeşitli şekillerde adlandırılmıştır. İşte, dünyanın dört bir yanında varlığını sürdüren Türk lehçelerinde gece sözcüğünün karşılıkları...
ÖZBEK TÜRKÇESİ
Gece-Kecha
◼ Türk dilinin tarihi serüveninde önemli bir yeri teşkil eden Karluk grubunda yer alan Özbek Türkçesinde "gece" kelimesini "kecha ve tun" sözcükleri karşılamaktadır.
Özin gülzâr bağımsen, elle,
Süyenişge tağımsen, elle.
Qaranğu keçelerde, elle,
Yandirgen çirağımsen, elle.
Sen gülşenim, bağımsın, ninni,
Dayanacak dağımsın, ninni,
Karanlık gecelerde, ninni,
Yaktığım çıramsın, ninni.
Özbek Türkçesi ninni
ALTAY TÜRKÇESİ
Gece-Tün
◼ Sibirya grubunun temsilcilerinden olan Altay Türkçesinde "gece" kelimesini Eski Türkçede kullanılan "tün" sözcüğü karşılamaktadır.
Baylık tuuda aylıma
Barıp nege kelbediñ?
Baya tünde oyında
Meni nege körbödiñ?
Baylık dağındaki evime
Gidip niçin gelmedin?
Dün geceki oyunda
Beni niçin görmedin?
HAKAS TÜRKÇESİ
Gece-Tünge
◼ Kuzeydoğu grubunu temsil eden bir diğer lehçe Hakas Türkçesidir. Hakas Türkçesinde "gece" sözcüğünü Eski Türkçedeki "tün" kelimesine benzer olan "tünge" karşılamaktadır.
Ay haraazı polip,
Alton çıltıs sanal turadır,
Tün haraazı polip,
Tüben çıltıs sanal turadır,
Od ırcañ çirine kilip,
Odırıp, tıñnan turadır.
Aylı gece olup,
Altmış yıldız sayılıyor,
Gece karanlığı olup,
Tümen yıldız sayılıyor,
Oturacak yerine gelip,
Oturup dinliyor.
ÇUVAŞ TÜRKÇESİ
Gece-Şir
◼ Ana Türkçenin Ogur- Bolgar kolundaki tek temsilcisi olan ve Rusya'nın Çuvaşistan bölgesinde konuşulan lehçede "gece" sözcüğünü "şir" kelimesi karşılamaktadır.
➡ Iltin kayik kun kunlat, kimil kayık şir şirlet.
➡ Altın kuş gün geçiriyor, gümüş kuş gece geçiriyor.