Arama
Türk lehçelerinde işgal
Bir milletin topraklarını hiçbir gerekçe olmaksızın alenen ele geçirmek, işgal etmek demektir. Yaşanan bu hadise sonucu ortaya çıkan savaşlar, tarihi sürecin bir parçası haline gelmiştir. Günümüzde ise İsrail, Gazze'yi tüm dünyanın gözü önünde işgal ettiği gibi binlerce insanı da katlediyor. İşgalci İsrail'in apaçık bir şekilde yaptığı işgal sözcüğünün Türk lehçelerinde karşılıkları ne? Sizler için araştırdık...
ESKİ TÜRKÇE
İşgal - Çapkun
🔸 Günümüz Türkiye Türkçesi başta olmak üzere pek çok lehçenin atası kabul edilen Eski Türkçe de işgal sözcüğünü, daha çok baskın anlamında kullanılan çapkun kelimesi karşılamaktadır.
🔸 Öncelikle işgal kelimesinin Arapça kökenli "şgl" kökünden türemiş olduğunu ve "uğraştırma, oyalama" gibi manalara geldiğini söylemeliyiz. İşgal sözcüğünün varyantları birkaç lehçede yer alsa da çoğunda daha Türkçe olan basıp almak fiilinin kullanıldığı görmekteyiz.
➡ Atıla Karun eline çapkun yetdüm.
➡ Atla Karun ülkesine akın ettim, saldırdım.
(Gökyay, 2007: 179)
TÜRKMEN TÜRKÇESİ
İşgal - Basyp alma
🔸 Oğuz Türklerinin torunları olan Türkmenler başta Türkmenistan toprakları olmak üzere daha çok Türk coğrafyalarında varlıklarını sürdürmektedirler.
🔸 Güneybatı Türk lehçelerinden olan Türkmen Türkçesinde, Arapça kökneli işgal sözcüğünü "basyp alma" fiili karşılar.
➡ Mahmyt Gaznawy, adatça, öň basyp alan ıurtlarynda şeıle hereketleri edipdir.
➡ Gazneli Mahmud daha önce fethettiği ülkelerde genellikle bu tür eylemlerde bulunurdu.
AZERBAYCAN TÜRKÇESİ
İşgal - İşğal
🔸 Türkiye, Gagavuz ve Türkmen Türkçeleri ile aynı grupta yer alan Azerbaycan lehçesinde, Arapça ve Farsça kökenli kelimeler bulunur.
🔸 Azerbaycan Türkçesinin sözlü edebiyatında bulunan ve Türkçe kökenli olmayan işğal sözcüğü, Türkiye Türkçesinde kullanılan işgal ifadesinin karşılığıdır.
➡ Görülən işlərə istinadən deyə bilərik ki, Vətən müharibəsində işğaldan azad edilən ərazilərə artıq həyat qayıdır.
➡ Yapılan çalışmalara bakıldığında Vatanseverlik Savaşı sırasında işgalden kurtarılan topraklarda hayatın yeniden canlandığını söyleyebiliriz.
KAZAK TÜRKÇESİ
İşgal - Basıp alw
🔸 Kıpçak Türkçesinin en önemli varisi olan Kazak Türkçesi, güneybatı grubuna göre daha çok Eski Türkçe kelimeleri, dil dağarcığında bulundurur.
🔸 Bu duruma en güzel örnek ise işgal sözcüğü yerine basıp alw ifadesini kullanmalarıdır.
➡ Ïzraïl Gaza awmağın basıp aldı.
➡ İsrail, Gazze topraklarını işgal ediyor.
KIRGIZ TÜRKÇESİ
İşgal - Basıp aluu
🔸 Kazak Türklerinin tipoloji ve dil bağlamında en çok benzeyenler Kırgız Türkleridir. Kırgız lehçesi ise sadece yuvarlaklaşma anlamında Kazak Türkçesinden ayrılmaktadır.
🔸 İşgal kelimesi Kazak Türkçesinde basıp alw şeklinde karşılık bulurken Kırgız Türkçesinde "basıp aluu"dur.
➡ İzrail Gaza tilkesin basıp aldı.
➡ İsrail, Gazze topraklarını işgal ediyor.