Arama
Türk lehçelerinde "misafir"
Türk örf-adetlerine göre misafir, her daim kutsal olarak kabul edilmiştir. Konukları yedirme, içirme ve evde ağırlama milletimizin misafirperveliğinin bir göstergesidir. "Misafire yiyecek olmasa da sıcak ve samimi sohbet yeter" Kazak atasözü de bu konuya verilen ehemmiyeti gözler önüne serer. Peki önem verilen ve değerli manalar yüklenen bu kelime, diğer Türk lehçelerinde nasıl karşılık bulmuştur?
TÜRKMEN TÜRKÇESİ
Misafir - Myhman (Mıhman)
🔹 Güneybatı Türk lehçelerinin ve Oğuzların temsilcisi konumunda olan Türkmen Türkçesi, Fars dilinden ödünç kelime almıştır.
🔹 Bu kelimelere en güzel örnek, Azerbaycan'ında da ödünç aldığı misafir sözcüğüdür. Bu lehçede "myhman" (telaffuzu mıhman) olarak karşımıza çıkmaktadır.
➡Geçin, oturın! diyip, Ependi oları mıhman alıpdır hem-de yankı dayhanların önüne bir tabak suv getirip goyupdur.
➡ (Geçin oturun!" deyip Hoca, onları da misafirliğe almış. Bir süre sonra onların önüne bir tabak su getirip koymuş.)
Türkmen Türkçesi Nasrettin Hoca fıkrasından alıntı
GAGAVUZ TÜRKÇESİ
Misafir - Musaafir
🔹 Oğuz grubunun son temsilcisi olan Gagavuz Türkçesi, günümüz Türkiye Türkçesi ile benzer kelimeleri bünyesinde bulundurmaktadır.
🔹 Bu duruma örnek olarak misafir manasına gelen "musaafir" sözcüğünü verebiliriz.
➡ Sän beni bekleyäydin, musaafirlerimizlän da olurdu görüşäsin.
➡ (Sen beni bekleseydin, misafirlerimizle de görüşürdün.)
Kapu da o saat açılmış.
Alıp musafiri kucaklan
Manol patadan taşımış,
Zerä büük dostmuş bu kaçaklan.
(Kapı da o saat açılmış.
Alıp misafiri kucaklan
Manol soba üstüneden taşımış,
Zira büyük dostmuş bu kaçakla.)
BAŞKURT TÜRKÇESİ
Misafir - Kunak
🔹 Coğrafi olarak Tataristan Cumhuriyeti'ne yakın Başkurt Cumhuriyeti, Kıpçak grubunda yer almaktadır.
🔹Bu lehçede de Eski Türkçeden günümüze kadar ulaşmış ve bulunduğu lehçeye göre şekil almış kelimeler vardır. "Kunak" sözcüğü en güzel örneğini oluşturur.
Donya bezzen gene kalmagan ul,
Ber sak kiler ülem - yat kunak,
Avham ine şul sak beygelerze
Yörege yarılıp ülgen at hımak.
(Dünya bizden daha kurtulmamış,
Bir vakit gelir ölüm - yabancı misafir,
Evham idi şu vakit hipodromlarda
Yüreği yarılıp ölmüş at gibi.)
KARAÇAY- MALKAR TÜRKÇESİ
Misafir - Konak
🔹 Kuzeybatı Türk lehçelerinden biri olan Karaçay- Malkar Türkçesinde de Eski Türkçeden günümüze kadar ulaşan pek çok sözcük vardır.
🔹 Onlardan biri de "konak" sözcüğüdür.
➡ İgi konak kelse mal ölür, aman adam kelse adam ölür.
➡(İyi misafir gelse hayvan ölür, kötü adam gelse adam ölür.)
➡Konağı coknu, şohu cok.
➡(Misafiri olmayanın dostu yoktur.)
KARAKALPAK TÜRKÇESİ
Misafir - Konak
🔹 Özbekistan'a coğrafi olarak yakın olan Karakalpak Türkçesi, lehçeler arası benzerliğe en güzel örnektir.
🔹 Bu lehçeye Eski Türkçeden günümüze kadar ulaşan birçok sözcük bulunmaktadır. Bunlardan biri "konak" kelimesidir.
➡Jalkav, öz üyine özi konak.
➡ (Tembel, kendi evinde misafir.)
Karakalpak Atasözü