Arama
Türk Lehçelerinde ortak kelime "anne"
Köklü bir tarihe sahip olan Türkler, vakti zamanında dünyanın dört tarafına yayılmış ve hakimiyet kurmuşlardır. Ayrılan Türk boyları, ortak geçmişe sahip oldukları gibi lisanları da bu teşekküldedir. Ortak geçmişimiz sayesinde; Özbek, Kazak, Türkmen, Hakas, Tuva, Saha, Uygur demeden tüm Türkler birbirini anlayabilmektedir. Türk milletini tek çatı altında toplayan kelime şüphesiz "anne" sözcüğüdür. Gelin, ufak tefek de olsa değişikliklere uğramış, "anne" sözcüğünün Türk lehçelerindeki karşılıklarına bir bakalım...
BAŞKURT TÜRKÇESİ
Anne-Asa
🔹 Kuzeybatı Türk lehçelerinde biri olan Başkurt Türkçesi, diğer lehçelere kıyasen ses ve biçim olarak farklılılar göstermektedir. "Anne" kelimesini karşılayan "asa" sözcüğü, Eski Türkçede "eçe" şeklinden gelmektedir.
🔹 Başkurt Türkçesinin ses bilgisi açısından kendine özgü en önemli özelliklerinden biri, genel Türkçedeki /ç/ seslerinin /s/ olmasıdır. Böylece "eçe" sözcüğü, Başkurt Türkçesinde "asa" olmuştur.
➡ Asay bizzin alġa kilíp sıqtı. Üzi şat, üzi matur bizzin asayibiyiz.
➡ Anne bizim önümüze çıktı. Kendisi mutlu, kendisi güzel bizim annemiz.
Başkurt Türkçesi atasözü
Kazan Türklerinin kadın kahramanı: Süyüm Bike
KAZAK TÜRKÇESİ
Anne-Ana
🔹 Kuzeyabatı grubunda yer alan Kazak Türkçesi, bulunduğu sınıfın en önemli temsilcidir. Türkiye Türkçesine şekil ve içerik bakımından çok yakın olmasa da gayet açık anlaşılmaktadır.
🔹 "Anne, ana" kelimesi Kazak Türkçesinde değişime uğramadan aynen kullanılmıştır.
➡ Ananıŋ süti bal balanıŋ tili bal
➡ Ananıŋ sütü bal, çocuğun ise dili bal.
Kazak Türkçesi atasözü
KIRGIZ TÜRKÇESİ
Anne-Apa/ene
🔹 Kuzeyabatı grubunda olan Kırgız Türkçesi, Kazak Türkçesinin kardeşi olarak bilinir. Böyle bilinmesine rağmen "anne" kelimesi Kırgız Türkçesinde "apa" şeklinde yaygınlaşmıştır.
➡ Atanı körüp uul ösöt, eneni körüp kız ösöt.
➡ Babasını görüp oğul yetişir, annesini görüp kız yetişir.
Kırgız Türkçesi atasözü
AHISKA TÜRKÇESİ
Anne- Aba
🔹 Ahıska Türkleri kuzeybatı grubunda yer alır. Kıpçakların temsilcilerinden olduğu bilinen Ahıska Türkçesinde "anne" kelimesinin farklılığı dikkat çeker. "Anne,ana" kelimeleri, bu Türkçe'de "aba" olmuştur.
➡ Ana kimi yar olmaz, veten kimi dövlet var.
➡ Ana gibi yar olmaz, Bağdat gibi diyar olmaz.
Ahıska Türkçesi atasözü
UYGUR TÜRKÇESİ
Anne-Ana
🔹 Güneydoğu grubunda yer alan Uygur Türkçesi, bugün başlıca "Doğu Türkistan ve dünyaya yayılmış Uygurlar tarafından" konuşulur. Diğer lehçelerde olduğu gibi "anneye" atfedilen değer Uygur Türkçesinde de çoktur.
🔹 Bilhassa anne, "güçlü bir dağ ve engin deniz" olarak görülmüş bu minvalde atasözleri ve deyimler türetilmiştir.
➡ Taġdek panah.
➡ Anne dağ gibi sığınak.
Uygur Türkçesi deyim