Arama
Türkçe sevdalısı şair:Ali Şir Nevai
Türk dilinin en büyük savunucularından Ali Şir Nevai, yaşadığı dönemde şair ve yazarların rehberi olur. Hüseyin Baykara ile çocukluktan başlayan dostluğu, onun siyaset ile iç içe yaşam sürmesini sağlar. Farsçanın edebi dil olduğu bir dönemde, Türkçe eserler kaleme alır. Şiirleri ile kuşakları etkileyen şiir ırmağının büyük şairi 1501 tarihinde Herat'ta vefat eder.
Edebi kişiliği
🔸 Timur Devleti'nde, Türkçe yazan sanatçılar oldukça azdır. O dönem, yazılan tüm eserler, Farsça olarak kaleme alınır. Fakat Nevai'nin bu konuda net bir duruşu vardır.
🔸 Türkçeyi edebi dil olarak kullanmayan, Farsça yazan çağdaşlarına büyük bir tepki gösterir ve bu durumu eleştirir.
🔸 Ali Şir Nevaî, Arapçanın zengin bir dil olduğunu biliyordur. Fakat Türkçenin geri planda tutulmasına karşıdır. Bu yüzden Türkçe ve Arapçayı tarafsız bir şekilde mukayese etmeyi düşünür.
🔸 Türkçenin üstün ve ağır basan taraflarını Muhakemetü'l-Lugateyn adlı eseriyle ortaya koyar.
🔸 Türkçenin çok zengin bir dil olduğu görüşünü savunan Nevai, bu konuyla alakalı şunları söyler:
"Türk dilinin zenginliği ve genişliği bunca delillerle sabit olduktan sonra da lazımdır ki bu halk arasında yetişen sanat adamları, öz dilleri dururken öz dilleriyle, özge dilleriyle söylediklerinden daha çok söyleyip yazmalıdırlar."
🔸 Şair, Türkçenin zenginliği meselesini anlatmayı kendine amaç edinir ve Çağatay edebiyatının oluşmasında büyük bir rol oynar.
Çalışmaları
🔸 15. yüzyılda Çağataycanın klasik bir yazı dili olarak kimlik kazanmasında, Ali Şir Nevai'nin katkıları çoktur. O dönemde Türk dilinin en önemli savunucularından biri olarak kabul edilir.
🔸 Şair, manzum ve mensur eserleriyle sadece Çağatay edebiyatının değil bütün Türk edebiyatının önde gelen simalarından biri olur.
🔸 Şiirlerini Türkçe-Farsça kaleme alan Nevai, "zü'l-lisâneyn" (iki dilli) unvanını alır.
🔸 Türk diline katkılarından dolayı Çağataycaya "Nevai dili" adı verilir.
🔸 Şair, kendini birçok alanda geliştirir ve divan şiirinde "millî unsurlar"ı kullanmasıyla ön plana çıkar.