Arama
Türkçenin ilk sözlüğü Divanü Lugati’t-Türk'te yer alan atasözleri
Japonya'nın gösterildiği ilk dünya haritasının Divanü Lugati't-Türk'te yer aldığını biliyor muydunuz? Yazılı kültür birikimine sahip milletimiz, asırlar boyunca hafızalardan silinmeyen yapıtlar meydana getirmişlerdir. Bu eserlerden biri Divanü Lugati't-Türk'tür. Türkçenin ilk sözlüğü olan Divanü Lugati't-Türk, eşsiz bir hazine niteliğindedir. 11. yüzyılda yazılıp , birçok ilki barındıran Divanü Lugati't-Türk'te yer alan atasözlerini sizler için derledik.
Aç ne yemes, tok ne temes
Aç olan ne yemez, tok olan ne demez!
Sözlük bölümünde Türkçe kelimelerin Arapça açıklamaları yapılır. Eser, Türkçeden Arapçaya sözlüktür. Arap sözlükçülüğü geleneğine göre kelimeler Arapça vezinlere göre tasnif edilir.
Tapug taş yerer, taş başıg yarar.
Hizmet taş yarar, taş baş yarar.
Türk dilinin ilk sözlüğü olan Dîvânü Lügati't-Türk, çeşitli Türk boylarından derlenmiş bir ağızlar sözlüğü karakterini taşır. Bununla birlikte eser yalnızca bir sözlük olmayıp Türkçe'nin XI. yüzyıldaki dil özelliklerini belirten, ses ve yapı bilgisine ışık tutan bir gramer kitabı; kişi, boy ve yer adları kaynağı; Türk tarihine, coğrafyasına, mitolojisine, folklor ve halk edebiyatına dair zengin bilgiler ihtiva eden, aynı zamanda döneminin tıbbı ve tedavi usulleri hakkında bilgi veren ansiklopedik bir eser niteliği de taşır.
İrig irini yaglıg ermegü başı kanlıg.
İş bilip yapan, çalışkan adamın dudağı yağlı, tembelin başı kanlı.
Kitapta yalnızca Karahanlı dili değil aynı zamanda Türk boylarının söz varlıklarına da yer verilir. Bu yüzden esere Türk lügâti yani "Türk dilleri" denir. Burada dillerden maksat ağızlardır. Kıpçakların dili, Oğuzların dili gibi.
Atan yüki aş bolsa açka az körnür.
Atmış deve yükü aş olsa aça az görünür.
Eserde madde başı olan kelimelerin açıklamaları yapılırken mânalarının daha iyi anlaşılmasını sağlamak maksadıyla deyimlerden, atasözlerinden ve şiirlerden örnekler verilir ve bunların Arapça tercümeleri de yapılır. Ayrıca bazı âyet ve hadislerden deliller getirilir. Sözlüğün çeşitli yerlerinde dağınık halde bulunan atasözlerinin toplam sayısı yaklaşık 290 kadardır.