Arama
Üç ayların edebiyatımızdaki yansımaları
İslam alemi için mübarek olan ve Üç aylar olarak bilinen Recep, Şaban ve Ramazan aylarını konu alan birçok edebi eser vardır. Osmanlı döneminde de Müslümanlar, bu faziletli aylara büyük önem atfetmiştir. Dönem şairleri, bu mukaddes zamanların ehemmiyetini yazdıkları Regaibiyye, Ramazaniyye ile üç aylara has türlerdeki eserlerle göstermiştir.
🔸 Regaibiyyelerle ilgili bilinen ilk örnek Salahi'nin Matlau'l-Fecr adlı eseridir.
🔸 Salahi'nin Matla'u'l-Fecr adlı Regaibiyyesi'nden örnekler:
"Dinle ey cûyende-i sırr-ı HüdâMest-i aşk olup ne söyler bu gedâ"
↪ Ey ilahi sırları bilmek isteyen! Aşk sarhoşu olan bu fakirin söylediklerine kulak ver
"Hâme-i ibret-nümâ virmek diler.Leyle-i Cum'a Reğaib'dür haber"
↪ Onun ibret habercisi olan kalemi , Regaibin gecesinin Cuma gecesine rastladığını haber veriyor.
Miraciyye
🔸 Receb ayının 27. gecesi olan Mirac, "yukarı çıkmak, yükselmek" denilen uruc kökünden türer ve terim olarak Hz. Peygamber'in (SAV) Mescid-i Haram'dan Mescid-i Aksa'ya, oradan da göğe yükselişini ifade eder.
🔸 Mahşerde insanların ilk sorguya çekileceği ibadet olan namazın farz kılındığı gece olan Mirac, müminler için oldukça faziletli bir gecedir.
🔸 Kur'an-ı Kerim'de bahsi geçen Hz. Peygamber'in (SAV) Mirac hadisesinin, etkileri edebiyatımıza da yansımış ve Miraciyye türünü ortaya çıkarmıştır. Miraciyyeler, edebiyatımızın yaygın türleri arasındadır.
🔸 Anadoludaki ilk müstakil Miraciyye, 15. yüzyılın başında divan edebiyatının kurucularından Ahmedi tarafından kaleme alınmıştır.
↪ Tahkik-i Mi'râc-ı Resûl başlığını taşıyan eser, 497 beyittir.
🔸 Miraciyye türünün en tanınmış örneklerinden olan Miracü'n-Nebi, Nayi Osman Dede tarafından Mirac kandillerinde okunmak üzere kaleme alınmış ve bestelenmiştir.
Mİ'RÂCÜ'N-NEBÎ (SAV)
Hak ta'âlâ bir tecellî kıldı tâ
Mustafâ her hâle olsun âşinâ
Eyledi Cibril'e ferman o zaman
Git didi mahbûbumu al gel hemân
Hayy iken Idrıs ile isâ gibi
Âlem-i ulvîyi görsün ol
NebîArş u Firdevs'i temâşâ eylesin
Sonra gitsin halka bir bir söylesin
Berat ve Kadir geceleri
🔸 Şaban ayının on beşinci gecesinde idrak edilen Berat Kandili aynı zamanda "Leyle-i Berat" olarak da bilinir. Berat Gecesi, Kuran-ı Kerim'in Levh-i Mahfuz'dan dünya semasına indirildiği gece olarak şöhret bulur ayrıca bu olaya inzal denir.
🔸 Kadir Gecesi'nde ise Kur'an-ı Kerim, Hz. Peygambere (SAV) ilk kez ve parça parça indirilmeye başlanmıştır. Bu olaya da tenzil denir.
🔸 Müslümanlar için çok önemli bir gece olan Berat, divan şiirine metaforik anlamlarıyla yansımıştır.
Zat ileyem sıfat ile Kadr Berat ile
Gül-şekerem nebat ile beste dehana sığmazam
Nesimi
↪ Anlamı: Sıfat ve Zat ile birlikteyim. Kadir ve Berat gecesi ile beraberim. Şeker kamışıyla birlikte gül tatlısıyım. Bu yüzden kapalı ağızlara da sığmam.
Nesimi kimdir?
14. yüzyılda yaşamış Azerbaycan kökenli divan şairi.