Ünlü yazarların kaleminden Ramazan

Şiirleri ve yazılarıyla birkaç kuşağı beslemiş olan düşünce hayatımızın yaşayan en büyük ismi Sezai Karakoç'un Ramazan ayıyla ilgili görüşleri oldukça mühimdir. Samanyolunda Ziyafet üstadın çeşitli dergi ve gazetelerde oruçla ilgili yazılarından oluşan kitabıdır. Ramazan ayı Sezai Karakoç için her zaman önemlidir. Nitekim o bütün fikriyatının temel taşı olan Diriliş'in ilk sayısı 1960 yılının Ramazan'ında okurla buluşmuştur. Sezai Karakoç, Ramazan ayına ve oruç ibadetine verdiği önemi kaleme aldığı yazılarla defalarca göstermiş bir düşünür. Karakoç, gazetelerde ve dergilerde Ramazan ayı ile ilgili yayımladığı yazıları kronolojik bir sıra ile tanzim etmiştir. Yeni İstiklal Sezai Karakoç'un 1960'lı yıllarda kaleme aldığı oruç yazılarından oluşan bu 140 sayfalık dev eser, yalnız orucun hissiyatını değil Ramazan ayının maneviyatını da bünyesinde barındırmaktadır. Henüz açılış sayfasıyla kula kim olduğunu ve izlemesi gereken yolun nerede bulunduğunu işaret eden Samanyolunda Ziyafet, üzerinden yıllar geçse de baş ucu kitabı yapılacak bir eserdir. 'Betonları Kıran Oruç' başlıklı yazısına şöyle başlıyor büyük şairimiz Sezai Karakoç: 'Bir ev nasıl yılda bir defa temizlenir, örümcek ağlarından kurtarılır, kiremitleri aktarılır, sıvanır, yıkanır, onarılır ve badana edilir, yani yeni yapılmış bir hâle getirilirse, bir ruh da yılda bir kere, böyle bir genel temizlik ve revizyon ister. Bir şehrin temizlenmesi, onarılması, yeniden yapılması, sıva, boya ve badanaların tazelenmesi ile Müslüman bir şehrin oruç boyunca ruhî canlılık ve hareketi, yükselme ve ilerlemesi birbirini çok andırır. Oruç, demek ki, bir noktadan bakılınca, ruhun ve vücudun dezenfekte edilmesi oluyor.' Samanyolunda Ziyafet kitabından oruç hakkında 20 alıntı Karakoç, kitabında orucu kimi zaman bir diriliş saatine veya ruh şölenine, kimi zaman samanyolunda adeta bir ziyafete, kimi zaman betonları kıran bir silaha benzeterek kimi zamanda bir misafir ve yolcu ile sembolleştirerek şair kimliğini satır aralarına sızdırmayı başarabilmiştir. Ramazan ayını Karakoç, diğer yazarlardan farklı olarak yorumlamıştır. Diğer yazarlarda görmediğimiz kadar İslâmî terminolojiyi kullanan Karakoç; çocukluğunun ve gençliğinin Ramazan hatıralarını anlatırken orucun ve bayramın ötesinde kadir gecesi, hicret, miraç, irşat, Hz. Peygamber'in mucizeleri, iftar ve sahur gibi pek çok konuya temas eder. Karakoç kitabında aynı zamanda kendi kişisel hayat serüveninden, oruca, Ramazan sohbetlerine, çocukluk hatıralarındaki Ramazan'a, memuriyetlik yıllarına, parasız günlerine, mahkemelerdeki yargılamalarına, Diriliş dergisine ve partisine ilişkin bilgileri aktarırken adeta Türkiye'nin siyasi ve düşünce hayatına ilişkin kesitleri de okuyucularına aktarmaktadır. Kitapta, 'Çocukluğumuzun ramazanları, bize cennetten fragmanlardı sanki.' cümlesini kurar. Orucun Allah'ı, nimeti, şükrü, açlığı, yardımı nasıl öğrettiğini görürüz. Oruç çocuk için bir okul olur. 'Çocuğun içinden taşıp gelen ve ilk andaki çıkış çılgınlığını yaşayan içgüdüleri, oruç gibi mistik bir öğretmenin uslandırması, onu, komplekslere saplanmaktan, geleceğini tam şartlandıran ve telafi edilemez gençliğin çılgın davranışlarından korur. Tabiatın önünde baş eğmemesi, melankoli krizlerine daha dayanıklı çıkmasını sağlar çocuğun.' 'Ey oruç, diriltici rüzgâr, İslam baharı İstanbul'da Bir Ramazan kitabı, 1920 ile 1922 yılları arasında Alemdar ve Peyâm-Sabah gazetelerinde Cenap Şahabeddin imzasıyla çıkan yazılardan müteşekkildir. Abdullah Uçman tarafından bir araya getirilen bu yazılar ilk olarak 1994 yılında Cenap Şahabeddin eserinde savaşın getirdiği hüzün, Ramazanın ilk gününden itibaren hissedilir. Ramazan'ın ilk günü, 'semada ilk leyleği' gördüğü zaman eski İstanbul'u özleyen Cenap, 'minareleri azalan ve viraneleri çoğalan payitahtta' süzülen leyleği 'Ooh, zavallı İstanbul, bir milyon gözü ile, on senede ne kadar acı manzaralar gördü' diyerek harp yıllarının kederini İstanbul'a aksetmiş görür ve çocukluğunun İstanbul'unu ve Ramazan ayını düşünüp şöyle sorar: 'Burası hakikaten İstanbul mu? Ve hakikaten İstanbullular şu içerisinde gördüklerim mi?'. Cenap, eski İstanbul gibi eski çayhaneler için de 'nerede o eski ramazanlar' hissini veren hayıflanmalarda bulunur. Tıpkı bu günlerde İstanbul'da aynı burukluğu yaşayan bizler gibi hissetmiştir Cenap Şahabettin de... Ahmed Râsim'in Ramazan aylarında çeşitli gazetelerde neşrettiği sohbetler, Ramazan Sohbetleri adıyla Muzaffer Gökman (İstanbul 1967) ve Reşat Ekrem Koçu (İstanbul 1974) tarafından iki ayrı kitapta toplanmış ve sadeleştirilerek yayımlanmıştır. Ahmet Rasim, ramazanla ilgili yazdığı köşe yazılarında bu ayla birlikte şehrin değişen yüzüne bir ayna tutmuştur. Rasim, bu köşe yazılarında sadece eski ramazan kültürünü anlatmakla kalmamış, çocukları korkutan hurafelerin -umacı, cadı, hortlak vs.- yersizliğine değinmiş, İslam'da kimden ve neden korkmak gerektiğini bildiren gerçek hakikatleri dile getirmiştir. Kitapta ayrıca ramazan eğlencelerinden, bu mübarek ayın insanlara verdiği huzur ve heyecandan, ramazan akşamlarında sokakların canlılığından, teravih namazlarının eskiden nasıl kılındığından, iftarların hep beraber muhabbetle yapıldığından ve her evi saran sahur telaşından bahsetmiştir. Bir Ramazan Binbir İstanbul adlı kitapta bulunan yazılar, daha önce, 2 Nisan 1957 ile 31 Nisan 1957 tarihleri arasında Vatan gazetesinin Ramazan Köşesi'nde tefrika edilmiş ve ilk defa bu kitapta bir araya getirilmiştir. Kitapta, Süheyl Ünver'in Ramazan kültürüne dair ilginç tespitleri ve gözlemleri mevcuttur. Ona göre; Ramazan'da oruç tutamayan İstanbullular, bu durumdan oldukça rahatsız olurlar. Yalnız Müslümanlar değil, başka dine mensup İstanbullular da, başkalarının gözü önünde yemek yemekten ve sigara içmekten nefislerini korurlar ve asla laubali davranmazlar. Yazar, bu durumu İstanbul kibarlığının ve bütün dinlere saygı göstermeyi emreden ahlak kuralının bir gereği olarak görür. Süheyl Ünver¸ Bir Ramazan Binbir İstanbul adıyla kitaplaşan Ramazan yazılarından birinde 'Ramazan Medeniyeti' başlığını kullanmaktadır. Onun 'Ramazan Medeniyeti' kavramıyla bize söylemek istediği önemli bir husus var; o da şudur ki on bir ayın sultanı olarak tavsif edilen Ramazan ayı¸ sadece ibadet mevsimi değildir. Aynı zamanda bu aya mahsus inanç ve ibâdetlerin sosyal ve kültürel hayatı beslediğini¸ böylece kendisine mahsus bir edebî ve estetik alan inşâ ettiğini görüyoruz. İşte merhum Ünver'in işaret ettiği medeniyet olgusu da burada başlamaktadır. 'Dünya yüzünde sevilmeye ve sayılmaya lâyık Türklerin hiçbir medenî eserleri olmasa bile, yalnız şu gökten yıldızları toplayıp minareler arasında yazı yazmayı akil etmeleri ve bunda muvaffak olmaları, onların medeniyette ne kadar ilerde olduklarını göstermeye kâfidir.' Türk edebiyatının ünlü şairlerinden Yahya Kemal, İstanbul'un işgal altında bulunduğu günlerde Topkapı Sarayı'nı ziyaret etmiş, oradaki intibalarını ve hissiyatını 14 Şubat 1921 tarihli İleri gazetesinde yayımlanan ''Hilafete Yakın Bir gün'' başlıklı yazısıyla dile getirmiştir. Şair, Saray katiplerinden Lütfi Bey'le birlikte dolaşırken, Yavuz Sultan Selim'in odasını şöyle tarif ediyor: 'Cihangir Selimi Evvel'in (Yavuz Sultan Selim) odası o kadar küçük ve sade ki, uzun seferlerinden birinde konduğu fakirane bir han odasını andırıyor. Zannediyorsunuz ki, eyerlenmiş atı yanı başındaki kapıda beklemektedir. Büyük Padişah, kısa bir istirahatten sonra çıkıp gidecek. Revan Köşkü'nde gezerken, kulağıma derinden bir Kur'an sesi geldi. Birdenbire İslam mimarisini tam manasıyla gördüm. Çünkü İslam mimarisinin içine, bir ruh gibi muhakkak rahle başında bir Kur'an sesi lazım. O olmadığı zaman, bu mimari kuru bir şekilde görünüyor. Bu fikrimi, rehberim Lütfi Bey'e söyledim ve bu Kur'an sesinin nereden geldiğini sordum. ''Hırka-i Saadet Dairesinde'' dedi. Yavaş yavaş sesin geldiği pencereye yaklaştım. Baktım: yeşil, yemyeşil ruhani yeşil bir daire, pencereye arkasını çevirmiş bir hafız, öteki aleme dalmış bir ruhun istirahatiyle okuyor, diğer bir hafız da gözlerini yummuş, birr köşede tesbihini çekerek bekliyor. Rehberim Lütfi Bey'e sordum: ''Hırka-i Saadet'te ne zaman bu hatim indirilr?'' Lütfi Bey, gülümseyerek kulağıma dedi ki: ''Her gün! Her saat! Dört yüz seneden beri geceli gündüzlü bilafasıla…'' Hayretten gözlerimi kapanmış dinliyordum. Lütfü Bey biraz malumat verdi: ''Yavuz Sultan Selim, hilafetin alameti olan Hırka-i Şerif, Sened-i Şerif ve diğer Emanet-i Mübareke'yi Mısır'dan İstanbul'a hatimle indirterek getirmiş; İstanbul'a vardığı gece, Saray'da yüksek bir mevkiye yerleştirmiş; mimarbaşı ve ustalar asıl tevdi olunacak makamı harıl harıl inşa ederlerken, sefer yorgunluğuna bakmaksızın sabaha kadar ayakta beklemiş. O gece, geceli gündüzlü Kur'an okunması için bir vazife tertip ederek, kırkıncısı bizzat kendi olmak üzere kırk hafız tayin eylemiş, işte o günden bu ana kadar, bu dairede bir saniye tevakkuf etmeksizin (durmaksızın) Kur'an okunuyor. Bu hafızlar el'an kırk kişidir. Daima, ikişerli nöbetle vazifelerini ifa ederler. Bugün de, bu iki hafızın nöbeti''' dedi. Bu gece, bu saat, ben burada bu satırları yazarken, Hırka-i Saadet Dairesi'nde Kur'an okunuyor! Tam dört yüz seneden beri de böyle fasılasız okunmuş. O günden beri, bu düşünce, bir saat rakkası gibi hafızamda sallanıyor. O günden beri, Hilafet'in Türk kalbinde ne kadar derin bir temeli olduğunu duydum. Hilafet makamı olan İstanbul'da, böyle bir makamın yanında dört asırdır durmamış bir Kur'an sesi olduğunu bilmezdim. Nice Türkler, hatta nice İstanbullular da bilmezler. Bu sarayın içinde dört yüz seneden beri olmuş ihtilaller, hal'ler kıtaller, bu Kur'an sesini bir an susturamamış. Bu hadiseyi idrak ettikten sonra, İstanbul'dan niçin çıkarılamıyoruz, bu şüpheyi halleder gibi oldum.' Türk edebiyatının en verimli kalemlerinden Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın yaşamı kadınlarla dolu bir evde geçmiştir. Anneanne, teyzeler, dadılardan oluşan bu yaşam biçiminde, nakış işlemeye, dantel örmeye, yemek yapmaya ve müziğe derin bir sevgi beslemiştir. Hikâye ve romanın yanında çok çeşitli türlerde eserler veren Gürpınar, 'İlk Orucum' isimli hikâyesinde, çocukluk günlerine geri dönüp ilk orucuyla ilgili anısını öykülendirmiştir. Hüseyin Rahmi 'İlk Orucum' isimli hikâyesinde, çocukluk günlerine geri dönüp ilk orucuyla ilgili anısını öykülendirir. Burada yazar, halk seyirlik oyunlarından diye nitelendirilen Karagöz'e de değinir… 'İlk orucumu dokuz yaşında tuttum. Bu da ömrümde hiç unutamayacağım günlerden biridir. Oruç ben yaşta çocukların ifasına tahammül edemedikleri büyük sevaptır. Eğer bir gün tutmaya dayanabilirsem hacı ninem büyük babamın anası, bu orucu benden bir mecidiyeye satın alacaktı. Çünkü küçüklerin oruçları büyüklerinkinden daha makbul olduğunu söylüyordu.' diyerek çocuk zihninde orucun nasıl yer aldığını okuyucuya aktarmıştır.

Ünlü yazarların kaleminden Ramazan

Mersin'de "Bolkarlar'dan Toroslar'a Desenlerin Sırrı" temalı defile düzenlendi

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

"Uluslararası Ankara Caz Festivali" Kerem Görsev Trio konseri ile başladı

İsmet Özel'in Taşları Yemek Yasak kitabından düşündürücü satırlar

Ekrem Demirli'nin ufuk açıcı cümleleri

Rahman’ın has kulları

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

PODCAST I İsrail'i kuran karanlık aile

Sincan değil Doğu Türkistan

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

İsmet Özel'in Taşları Yemek Yasak kitabından düşündürücü satırlar

İsmet Özel'in Başyapıtı: Üç Mesele I Kitap Dedektifi

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Ekrem Demirli'nin ufuk açıcı cümleleri

Tarihi güzellikleriyle kendisine hayran bırakan Osmanlı şehri: Mostar

Çağımızın ilginç hastalığı: Paris Sendromu

Arama

Ünlü yazarların kaleminden Ramazan