Yahya Kemal ve Aziz İstanbul

'Eski Türklerin rûhları ile yeni Türklerin rûhları arasındaki farkı anlamak isterseniz bu son asırda peydâ olan semtlerle İstanbul içlerini mukayese ediniz. Medenileştikçe müslümanlıktan çıktığımızı tabiî ve hoş gören eblehler uzağı değil Balkan Devletlerinin şehirlerine kadar gitsinler. Görürler ki baştanbaşa yenileşen o şehirlerin her tarafında çan kuleleri yükselir, pazar ve yortu günleri çan sesleri işitilir. Manzara halkın dînini ve milliyetini hatırlatır. O şehirler bizim yeni semtlerimiz gibi millî rûhtan ârî değildirler. Artık Türk milletinin rûhu bir râyiha gibi uçtu mu?' Yahya Kemal Beyatlı (x) 🔍 Bilgi Notu: 'Gezintilerimde bir hakikat keşfettim. Bu devletin iki mânevi temeli vardır: Fâtih'in Ayasofya minâresinden okuttuğu ezan ki hâlâ okunuyor: Selim'in Hırka-i Saâdet önünde okuttuğu Kur'an ki hâlâ okunuyor!' Yahya Kemal Beyatlı (x) 🔍 Bilgi Notu: 'Biz ki minâreler ve ağaçlar arasında ezan seslerini işiterek büyüdük. O mübârek muhitden çok sonra ayrıldık, biz böyle bir sabah namazında anne millete tekrar dönebiliriz. Fakat minâresiz ve ezansız semtlerde doğan, frenk terbiyesiyle yetişen Türk çocukları dönecekleri yeri hatırlayamayacaklar!' Yahya Kemal Beyatlı (x) 🔍 Bilgi Notu: ◼ Yahya Kemal'in Azîz İstanbul eserini oluşturan yazılarından el yazısı örnekleri ◼ Kaynak ➡ Yahya Kemal, Aziz İstanbul, M.E.B. Devlet Kitapları, Milli Eğitim Basımevi, 1969 'Medeniyetin mıknatısı İstanbul'da idi. Bütün mücâvir milletleri kendine doğru çekiyordu. Türklerin ledünnî Asya kafasından kurtularak tahlilî ve terkîbî bir kuvvete sâhip oldukları bu devre İntibah Devri derler. Vâkıâ bu Türk intibahını en ziyâde temin eden, Türklerin hürriyet üzerinde müesses dinleri, İslâm idi; ilmi, Çin'de bile olsa gidin arayın ilim müslümanın gasbedilmiş malıdır, diyen peygamberlerinin mukaddes sözüyle âmil, hür ve insânî idiler. Âlemşümûl düşünüyorlardı. İntibah Devri'nde bir güneş gibi beliren İslâm, toprağın her tarafını sardı. Kolombo adında, adalarda Türk darülfünûnundan yetişmiş bir kâşif, denizlerin öte tarafında bir âlem buldu. O kıt'aya İslâm İli dediler.' Yahya Kemal Beyatlı (x) 🔍 Bilgi Notu: 'Ah! Büyük cedlerimiz! Onlar da Galata, Beyoğlu gibi frenk semtlerinde yerleşirlerdi, fakat yerleştikleri mahallede müslümanlığın nûru belirir, beş vakitte ezan işitilir, aşmalı minare, gölgeli mescid peydâ olur; sokak köşesinde bir türbenin kandili uyanır, hâsılı o toprağın o köşesi îmâna gelirdi; Beyoğlu'nu ve G alata'yı saran yeni yapıların yığını arasında o mescidlerden, o türbelerden bir ikisi kaldı da gördük ki cedlerimiz o kefere frenk mahallelerinin toprağına böyle nüfûz ederlerdi. Biz bugünün Türkleri bilâkis Şişli, Nişantaşı, Kadıköy, Moda gibi küçücük bir şehri andıran yerlere yerleştik, fakat o yerler müslüman rûhundan ârî, çorak ve kurudur.' Yahya Kemal Beyatlı (x) 🔍 Bilgi Notu: 'İklimden anlayan gerçek ve hassas bir sanatkâr, İstanbul'un eski semtlerinden herhangi birini, meselâ: Koca Mustâpaşa semtini, yahut Eyüb'ü yâhut Üsküdar'ı yâhut da Boğaziçi'nin henüz millî hüviyetini muhâfaza eden herhangi bir köyünü seyredince kat'î bir hüküm vererek der ki: 'Bu halk bu iklimde ezelden beri sâkindir ve bu iklime bu mîmârîden ve bu halktan başka unsurlar yaraşmaz.' Yahya Kemal Beyatlı (x) 🔍 Bilgi Notu: ◼ Yahya Kemal'in Azîz İstanbul eserini oluşturan yazılarından el yazısı örnekleri ◼ Kaynak ➡ Yahya Kemal, Aziz İstanbul, M.E.B. Devlet Kitapları, Milli Eğitim Basımevi, 1969 'Bir semtin esâsı olan câmî yalnız bir tek binâdan ibâret olan ibâdet yeri değildi; o câmii vakfedenin devrini gösterir bir manzûmeydi; câmiin yanında medrese, imâret, tâbhâne, hamam, mektep, muvakkithâne, câmiin mihrap tarafında vakfedenin türbesi, akrabâsının ve yakınlarının gömüldüğü mezarlık... Hâsılı bütün şekliyle, vakfedenin adım taşıyan ve devrini temsil eden bir levhaydı.' Yahya Kemal Beyatlı (x) 🔍 Bilgi Notu: 'Daha elli sene evveline kadar İstanbul, Eyüb, Üsküdar ve Boğaziçi semtleri yeryüzünde görülmüş semtlerin en güzelleriydi; her biri diğerinden başka, kendine benzer, şekli ve havası birbirinden çok farklı semtlerdi. Bir semtten diğerine geçerken, bir yıldızdan bir yıldıza geçmiş kadar başkalık duyulurdu. Boğaziçi'nde Kandilli, Anadolu Hisarı, Kanlıca, Çubuklu birbirine komşu köylerdir; lâkin her birinin çerçevesi, havası, güzelliği başkadır.' Yahya Kemal Beyatlı (x) 🔍 Bilgi Notu: 'Hayır her deniz sâhili aynı değildir. O kadar değildir ki yalnız, göz önünde bulunan, şu Akdeniz'i bile misâl alarak onun çepçevre sâhillerindeki müteaddit vatanların renklerini birer birer saymayacağım, en yakın yerden en bâriz misâli alacağım.' Yahya Kemal Beyatlı (x) 🔍 Bilgi Notu: ◼ Yahya Kemal'in Azîz İstanbul eserini oluşturan yazılarından el yazısı örnekleri ◼ Kaynak ➡ Yahya Kemal, Aziz İstanbul, M.E.B. Devlet Kitapları, Milli Eğitim Basımevi, 1969 'Vakıfların çokluğunun asıl sebebi çok daha güzeldir: Zengin ve gelirli olanlar bir câmî yâhut bir hayır müessesesi yapmakla vatan toprağının bir köşesine adlarını verirler, halkın hürmetini kazanırlar, 'Milliyetimizin en büyük âbidesi olan Süleymâniye'de kaderin her cihetten mehîb ve güzel tecellîsini görmemek muhâldir. Mîmarı, Sinan gibi bir dâhî kemâl yaşında olmasaydı bu eser vücut bulmazdı; lâkin bânîsi Süleyman gibi fâtih ve zengin bir pâdişâh, o mimara, bir şâheseri yaratmanın, hudutsuz imkânlarını vermeseydi bu eser gene vücut bulmazdı. Genişleye genişleye, yüksele yüksele gitmiş uzun bir istîlâ târihinin gene kemâl devrinde, bu sanat mûcizesinin zuhûr edişi de insanı ne kadar düşündürür.' Yahya Kemal Beyatlı Yahya Kemal'in Malazgirt hayali 'Roma ile bizim aramızda din, ırk, an'ane gibi hiçbir alâka yoktur. Ancak, asker ve fâtih bir millet olmak gibi, bir benzerlik vardır. Roma adının bize bir vasıf oluşu Roma'nın vaktiyle sâhibi olduğu memleketlerin vârisi olduğumuzdandır.' Yahya Kemal Beyatlı Yahya Kemal'in en çok sevilen 20 şiiri 'İstanbul'u bir defâ görmüş olan seyyahlar dâimâ hayranlıkla hatırlamışlardır. Ömürlerinde hiç görmeyenler ise dâimâ tahayyül etmişlerdir.' Yahya Kemal Beyatlı Bir tefekkürün arasından İstanbul'u gören Yahya Kemal'in ütopik kurguları 'Beşiktaş bir taraftan Tophâne'ye, dîğer taraftan Ortaköy'e kadar, sâhil boyunca, beş yüz sene zarfında, bir düziye, mamurlaşmış, basamaklarla çıkılan semtleriyle, tepelere kadar yayılmış, her devrin câmî, türbe, çeşme, saray ve konaklarıyla süslenmiş, tek başına bir şehir olmuştur. Pâdişâhların Topkapı Sarayında oturmamağa başladığı son asır ortalarından beri ise bu sahil, yenilik devrinin mimarîsiyle bezenmiş, başka bir üslûpta canlanmıştır.' Yahya Kemal Beyatlı Yahya Kemal ve yanlış anlaşılmayla oluşan sanat anlayışı 'Türk toprağı eski edebiyatta yoktur. Yeni edebiyatta ise o kadar soluk bir haldedir ki bahse değmez. Hiçbir Türk şâiri Eyüb'ü Henri de Régnier' nin sonnet'lerinde gördüğümüz gibi tegannî edemedi.' Yahya Kemal Beyatlı Yahya Kemal'in Üsküp'ten başlayan mektep hikayesi 'Bir iklîmin manzarası, mîmârîsi ve halkı arasında hâlis ve tam bir âhenk varsa, orada, gözlere bir vatan tablosu görünür.' Yahya Kemal Beyatlı Kitapları vefatından sonra çıkan şair: Yahya Kemal Beyatlı kimdir? 🖋 'Yüzlerce sene vakıflarla bezenecek olan İstanbul'da, fetihten sonra, millî mîmârî yeni bir merhaleye girmişti: Millî mîmar artık mü'minleri bir tek kubbe altına almağa çalışıyordu. Bu emel câmiin bir taraftan genişlemesine, diğer taraftan yükselmesine yol açıyordu. Üstü birçok küçük kubbelerle ve içi birçok sütunlarla süslenmiş Arap ve İran câmîlerinden ayrılış noktası buradaydı. Hattâ gerek Selçuk, gerek Bursa ve Edirne'deki ilk Osmanlı câmîlerine göre bu büyük bir tekâmül farkı idi. Mü'minleri bir tek kubbe altına almak emeli, ancak selâtîn câmîlerinde tecellî edebildi.' Yahya Kemal Beyatlı Yahya Kemal'in hatıraları 'Bir mîmârî edebiyat ve târihimiz olmadığı için eski Sinan, Ayas, Hayreddin, Kemâleddin gibi şerefli mimarlarımızı, karışık rivâyetler yüzünden, hayâl meyâl biliyoruz. Cedlerimiz yalnız mîmârîde değil, her şeyde, dâhiyâne yapmasını bilmişler, lâkin yazmasını unutmuşlar. Bu bizim fecî bir tâlihsizliğimizdir.' Yahya Kemal Beyatlı İstanbul şairi Yahya Kemal'den alıntılar 'Revan Köşkü'nde gezerken kulağıma derinden bir Kur'an sesi geldi. Birdenbire İslâm mîmârîsinî tam mânâsiyle gördüm. Çünkü İslâm mîmârîsinin İçine bir rûh gibi muhakkak rahle başında bir Kur'- an sesi lâzım. O ses olmadığı zaman bu mîmârî kuru bir şekilde görünüyor.' Yahya Kemal Beyatlı Yahya Kemal'in şarkılara dönüşen şiirleri... 'Bâzı yerler vardır ki rûh eser' derler. Topkapı Sarayı'nda bir gün geçiren insan, bu sözün kuvvetini derinden derine duyar. Son iki buçuk senenin üzüntülü günlerinden birkaçını Topkapı Sarayı'nın odalarında; sofalarında; bahçelerinde geçirdim. Her ziyâretimde rûhum bu saraydan, soğuk bir demir, kızgın bir ateşten nasıl çıkarsa öyle çıktı. Yahya Kemal Beyatlı Yahya Kemal'in okunması gereken kitapları 'İstanbul, dünyânın yegâne payitahtıdır ki halkı sayfiyede oturur. Bu kısa cümleyi bir Türk'ün ağzından İstanbul'a hiç gelmemiş bir ecnebi işitse kim bilir ne zanna düşer? Belki zanneder ki İstanbul halkı zengin, sefîh, zevkine düşkün mirasyedidir ve Roma'nın inkıraz zamânındaki Romalılar gibi sayfiyede yaşıyor.' Yahya Kemal Beyatlı Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Mahur Beste romanından alıntılar 'İstanbul daha yüz sene evvel bütün kalıbı kıyafeti ile bir Türk şehri idi. Bütün zevk ve kalb sâhibi frenk sanatkârlarının öğürürcesine iğrendiği 'tatlı su' binaları bilhassa son devirde tıpkı güve, güzel bir kumaşı yer gibi İstanbul manzarasını dişlek bir savlerle yiyor. Bu gidişle bütün İstanbul yüksek kaldırım gibi müstekreh bir binâ kümesi olacak, bunun sebebini yalnız yangınlarda; artık imâr edecek kudrette olmadığımızı, yoksullukta değil, biraz da yeniye olan ibtilâmızda aramalı.' Yahya Kemal Beyatlı Nurettin Topçu'nun Kültür ve Medeniyet eserinden alıntılar 'Ne zamandan beri etrafıma bakarken diyordum, toprağın en güzel beldesinde yaşıyoruz. Karşıdan binbir kubbesiyle yükselen bu efsâneler pâyitahtı... Üstâd-ı şekl Theohile Gautier'nin, toprakla semâ arasında dalgalanan en güzel hat dediği Boğaziçi... Bu sâhilsaraylar, bu Osmanlı yalıları... Bu harap bahçeler... Kuytu Haliç ve müntehâsında eski Sâdâbâd... Surlar ve etrâfında ölümün servileri... Şehri çepeçevre kuşatan bu surlar... Bu beyaz Anadolu sâhili… Karşısında siyah adalar, acabâ bu bir rü 'yâ mı? Çünkü bu iklim o kadar seyyâl. Hayâli pek fazla it'âb etmeden, içinde başka bir devri, başka bir beldeyi, başka bir hayâtı tenasüh ettirebiliyoruz. Akşam Haliç kıpkırmızı bir Venedik kesiliyor... Bir ucdan bir uca göl göl giden Boğaziçi ayniyle İsviçre, Marmara'nın Anadolu sâhili de havasında mûsikî titreyen bir İtalya değil mi? Ne kadar seyyâl bir belde.' Yahya Kemal Beyatlı Şiir sözlüğü 'Beynelmilel rûhun bu sirayetini düşünürken Avrupa'nın bütün eski şehirleriyle berâber, bilhassa Şark'ın güzel, eski şehirleri için üzüldüm. İstanbul' un eski hâli, bir de yarınki kılığı gözümün önüne geldi. Gözlerini kapayanlara gıpta ettim.' Yahya Kemal Beyatlı Gerçek bir entelektüel: Erol Güngör 'Taşa elimle dokundum, sallanıyordu. Şark da her şeyin fâniliğini âdetâ lemsettim gibi. Bu taş da bütün ötekiler gibi, birkaç sene sonra kaybolacak! Bu mezar taşı yalnız dört yüz bu kadar senelik bir hâtırâ olsaydı, müzelerde yer tutardı. Bizim içinse daha nasıl bir kıymeti hâizdir? Ma mâfih burada ya hâin bir rüzgânn, yâhut da hâin bir elin itmesiyle zevâlini bekliyor. İstanbul için, fetihden bir sene evvel, şehid düşen Mahmud Çelebi ve onun gibi şehidlerin taşlan dursalar, onların yerine bizim gibi fâniler fenâyâb olsalar, daha iyi olurdu. Çünkü o taşlar Türk nesillerine bizlerden fazla hayat verebilirler.' Yahya Kemal Beyatlı Sezai Karakoç kitapları ➡ Kendi Gök Kubbemiz ➡ Eski Şiirin Rüzgârıyle ➡ Rubâîler ➡ Hayyam Rubâîlerini Türkçe Söyleyiş ➡ Azîz İstanbul ➡ Edebiyata Dair ➡ Eğil Dağlar ➡ Tarih Musahabeleri ➡ Siyasi Hikayeler ➡ Siyasi ve Edebi Portreler ➡ Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebi Hatıralarım ➡ Mektuplar - Makaleler ➡ Bitmemiş Şiirler

Yahya Kemal ve Aziz İstanbul

2025 Türk Dünyası Kültür Başkenti: Aktau

Mersin'de "Bolkarlar'dan Toroslar'a Desenlerin Sırrı" temalı defile düzenlendi

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

Nuri Pakdil'in unutulmaz sözleri

Cengiz Dağcı'nın kaleminden "Üşüyen Sokak"

İsmet Özel'in Taşları Yemek Yasak kitabından düşündürücü satırlar

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

Nuh Tufanı kopuyor I İnsanlığın hayata yeniden başlaması

Nuri Pakdil'in unutulmaz sözleri

İspanya’da ev sahiplerinin korkulu rüyası: Okupa

Kişiler arası ilişkilerde kullanılan bir silah: Manipülasyon

2025 Türk Dünyası Kültür Başkenti: Aktau

İzimler ve çözümler

Arama

Yahya Kemal ve Aziz İstanbul