Arama
Yazar ve şairlerimizin en yakın dostu kediler
Kediler günümüzde çok popüler, neredeyse bir internet fenomenine dönmüş durumdalar! Hayatımızın pek çok noktasında iç içe yaşadığımız kediler, birçok yazar ve şairin yazma eylemine eşlik ve yakından tanıklık eden eşsiz bir dost aynı zamanda.. Birçok şiir, hikaye, roman ve denemeye konu olan kediler, tarih boyunca edebiyatçıların ilgisini çekmeyi başardı. Dünya Kediler Günü dolayısıyla kedi sevgisinin edebiyatımızda nasıl yer edindiğine göz atalım…
📌 Osmanlı şiirinde hayvanları konu edinen ve niteliklerini öven kasideler ve müstakil türler yer alır. Eski edebiyatımızın kedi severleri Hırrename isimli türle şiirler kaleme almış. Türün en önemli temsilcisi 16. yüzyılda çok sevdiği kedisinin ölümü üzerine mizahi bir üslupla Mersiye-yi Gurbe'yi yazan 2. Bayezid devri şairi Meali'dir.
"Çıkdun elden n'edelüm ansızun eyvâh pisi
Yandun ölüm odına derd ile nâ–gâh pisi
Hasretâ şîr-i ecel buldı sana râh pisi
N'edelüm âh pisi n'eyleyelüm âh pisi"
MEALİ KİMDİR?
📌 Köse Meali lakabıyla tanınan Meali, İkinci Bayezid dönemi divan şairlerindendir. Uzun yıllar kadılık görevinde bulunan şairin mürettep divanı olduğu bilinse de günümüze ulaşmamıştır. Şair, şahsi sıkıntı ve arzularını şiirlerini yansıtmıştır. Sade bir dil kullanmayı tercih eden Meali'nin şiirleri yer yer mizah ve hiciv unsurları da barındırır.
Hayatımızın pek çok noktasında iç içe yaşadığımız #kediler, birçok yazar ve şairin yazma eylemine eşlik ve yakından tanıklık eden eşsiz bir dost aynı zamanda. #DünyaKedilerGünü https://t.co/ZhgTh2XnTg
— Fikriyat (@fikriyatcom) February 17, 2021
📌 İslam'ın kabulü sonrasında yazılan eserlerde hayvanların kullanılması kimi zaman hiciv kimi zamansa öğütleri içeren sembolik anlatımın bir aracı olmuş. Kelile ve Dimme, Mantıku't-Tayr gibi eserler bunlara verilebilecek örneklerden. Bu sebeple Hırrenameler de genellikle eleştiri, hiciv ve öğüt türünde oluşturulmuş eserler olarak karşımıza çıkıyor.
➡ "Kırk yıllık Kani olur mu Yani" sözüyle tanıdığımız 18. Yüzyıl şairlerinden Ebubekir Kani Efendi de Hırrename kaleme alan şairlerimizden. Bir kedinin ağzından sahibine mektup tarzında yazılmış bu eser, "Tekir binti Pamuk" imzasını taşıyor.
EBUBEKİR KANİ EFENDİ KİMDİR?
📌 Aslen Tokatlı olan Ebubekir Kani Efendi, mizah üstadı olarak nam salmıştır. Edebiyat dünyasında şiirlerinden çok düz yazılarıyla tanınır. Osmanlı'nın süslü nesrinin en önemli örneklerini vermiştir. Peygamber için yazdığı na'tlar dışında hemen bütün eserlerinde nükte, hiciv ve hezlden izler mevcuttur.
📌 19. asır Tanzimat dönemi şairlerinden Namık Kemal, Meali'nin mersiyesinden çok etkilenmiş ve Hırrenamelerin hiciv işlevinden yararlanmak için bir eser kaleme almış. Osmanlı sadrazamlarından Mahmut Nedim Paşa'yı hicvettiği bu eser, Meali'nin şiirleriyle aynı vezin ve redifle yazılmasından ötürü nazire özelliği taşıyor.
"Kedimin her gece böbrekle dolardı sepeti
Yok idi ni'metinin, râhatının hiç adedi
Çeşm-i şehlâ nigehi fârik iken nîk ü bedi
Sardı etrâfını bin dürlü adûlar
Kedimi gaflet ile fâre-yi idbâr yedi
Buna yandı yüreğim âh kedi vâh kedi"
NAMIK KEMAL KİMDİR?
📌 19. yüzyılın ikinci yarısında Türk edebiyatı ve siyasi hayatında büyük tesirler meydana getiren vatan ve hürriyet şairi olarak anılan, dava ve mücadele adamıdır. Aynı zamanda gazeteci ve idareci kimlikleri de vardır. Edebiyatımızda pek çok ilke imza atan isimlerin başında gelir.
📌 Edebiyatımızda modern Türk hikayesini Küçük Şeyler hikayesiyle başlatan Samipaşazade Sezai, eserinde kedilere de yer vermiş. Kediler, Küçük Şeyler'de de günümüzdeki gibi mizahın unsuru olmaktan bir türlü kurtulamıyor. Ama bu sefer evdeki kedilerin egemenliğiyle sokaklara sığınan bir kahramanımız var! Nitekim hikayede otuz sene eşine refakat eden adam, kendisi yerine kedilerin tercih edilmesinin kederini yaşıyor. Kediler, hikayede iktidar değişiminde baş rolü üstleniyor…
📌 Edebiyatımızın farklı simalarından biri olan Tevfik Fikret'in kedileri konu edinen Zerişte'si en dikkat çeken şiirlerden… Servet-i Fünun melankolisinden nasibi alan Zerişte, Fikret'in çocukluk yıllarındaki kedisinin ismini taşıyor. Kedisi tarafından tırmalanmak şiirdeki sesin kaderi olmuş gibidir fakat yine de kedisini sevmeyi bırakamaz...Tevfik Fikret sanatındaki bireysel dönemi çağrıştıran bu şiir, şairin hassas kalbine de ışık tutuyor.
"Yaz aşkına dair," dediniz… İşte : çocukken
Gayet afacan bir kedi sevdim ki elimden
Bir dakka bırakmazdım; uyurken kucağımda
Ruhumdaki şefkat
Hep üstüne titrer; gece bazan yatağımda
Birlikte uyurduk. Bırakıp mektebe gitsem
Kalbimdeki özlem
Mutlak beni dikkatsiz eder, "hey koca sersem!"
İhtarı tokatlarla gürülderdi başımda.
Ben körkütük âşık,
Her kahra tahammülle severdim… O yaşımda
Sevmekteki etken ve teselliyi bilirdim.
TEVFİK FİKRET KİMDİR?
📌 Servet-i Fünun dönemi şairlerinden biri olan Tevfik Fikret, fikirleri ve eserleriyle döneminde etkili bir isimdir. Sanatının ilk dönemlerinde bireysel şiirler yazan Tevfik Fikret, ardından topluma yönelmiş ve şiirlerini toplumsal bir çizgide oluşturmuştur.