Çocuklar Felsefe Yapabilir mi? Tüm Yönleriyle P4C

➡ Sümeyye Gedizli: Ne zamandan beri çocuklara P4C eğitimi veriyorsunuz? ➡ Ayşe Çam: 🔸 2015 yılında Çocuklar İçin Felsefe pedagojisinden haberdar oldum. Ama bunun öncesinde 2007 yılında Gazi Üniversitesi'nde okurken, Felsefe dersinde hocam bahsetmişti. 2015 yılında bir okul grubunun kurucu ekipliğini yaparken dünyada böyle bir şeyin olduğunu, müfredata alınıp alınmamasını oradaki P4C alan uzmanı hocamızla, büyük bir grup olarak tartıştık. Genişçe bir beyin fırtınası yaptık. Prof. Dr. Hasan Bacanlı hocamın makalelerine bir baktım dedim ki 'evet 4 katlı düşünme modeli bunu anlatıyor aslında' sonra Hasan Haluk Erdem hocamı aradım ve bana 'Ayşe yani eğer Türkiye'ye anlamlı bir şekilde getirebiliyorsanız tüm dünyada aslında bir şeyi başarmış olursunuz.' dedi. Bir Sosyal Bilgiler Öğretmeni ve sosyal yardım müfredat programını tasarlayan kişi olarak fikir beyan ederken böyle derinleştim. Çünkü sosyal bilimlerin de alt alanı felsefe ve kendi üniversite eğitimlerindeki o bilgilerin böyle bir anda tık tık yerine oturduğunu gördüm. Geleceğin inşasında en etkin rol: Çocuk eğitimi 🔸 2017-2018 yıllarında Nun Okulları'nda görev yaparken yine alanla ilgili araştırmalarım, okumalarım devam etti. Hep bunun eğitmen eğitimini almayı düşündüm. Ben pandemiyi, krizi fırsata çevirenlerdenim. Ben 'P4C kolaylaştırıcılığını öğreneceğim, uzman olacağım' dedim. Çünkü 'Çocuklar İçin Felsefe'de uyaran olarak hikâyeleri kullanıyorsunuz. 2020 yılında pandemi ile bu süreç başladı ama 2007 yılında duydum ve 2015'te 'ya bunu ders olarak koyarım' dediğim bir pedagojiydi. 2020'de 'iyi ki de bu uzmanlığı almışım' diyorum. ➡ Sümeyye Gedizli: P4C nedir? ➡ Ayşe Çam: 🔸 P4C, 'Çocuklar İçin Felsefe'nin kısaltılmış halidir. Bu, çocuklar için dört temel becerinin gelişmesini hedefleyen bir öğretim pedagojisidir. Bu pedagojiye göre çocuklarda günümüzde artık 21. yüzyıl becerisi olarak düşünülen, ortaya konulan eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, iş birlikli düşünme ve özenli düşünme becerilerinin gelişmesini sağlayan bir yöntem. Yöntemi biraz açmak gerekirse belirli uyaranlar kullanarak çocukları bir çember etrafında topluyorsunuz, kolaylaştırıcı olarak çocuklarla birlikte seçtiğiniz kavramı, değeri, seçtiğiniz belki de beceriyi çocuklarla soruşturup derinleştiriyorsunuz. ➡ Sümeyye Gedizli: P4C oturumunda neler olur? ➡ Ayşe Çam: 🔸 Çocuklar İçin Felsefe, çocukların erken yaştan itibaren eleştirel, yaratıcı, özenli, işbirlikli düşünmesini hedefleyen bir pedagoji. Bu pedagojinin içinde bizim bir kolaylaştırıcımız var ve bir çemberimiz var. Kolaylaştırıcı, o gün tartışmak istediği konunun uyaranını hazırlayan, çocukları çember içinde eşit mesafede duran onların fikirlerini doğru ve rahat bir şekilde ifade etmelerini sağlayan kişidir. P4C'de dört temel beceri; bir kolaylaştırıcı vardır, bu kolaylaştırıcının kurduğu bir çember vardır, bu çembere gelen çocuklar... 15 çocuk olduğunda fikirler artar, birbirini dinleme, sabır gösterme becerisi, olumlu iletişim becerisi ortaya çıkar. Bunların olmasını sağlayacak bir çemberimiz vardır, bu 4 becerinin ortaya çıkmasını sağlayacak kolaylaştırıcının sunduğu uyaran üzerinden tartışma başlatılır, o tartışma ile birlikte çocuklar merkeze alınan kavramla ilgili bir çukura düşerler, bu çukurda sizin kavramınız özgürlüktür ama onun alt alanları ortaya çıkar. Tercihler, sınırlar özgürlüğün cüzi / küllî kısımları ortaya çıkar. Alt cevaplar bizim kavramamızı hep birlikte inşa etmemizi sağlar. Çağımızın ilginç hastalığı: Paris Sendromu 🔸 Bu çalışmalarda, 'Çocuklar İçin Felsefe Enstitüsü' olarak çok dikkat ettiğimiz bir şey var; çocuklarda yaratıcı düşünmeyi ve kurgusal sorular sormayı hedeflemek. 'Böyle olmasaydı ne olurdu' dersiniz ve çocuk o çemberin içinde yaratıcı düşünmeye başlar zaten kavrama bakışı ile eleştirel düşünüyordur, arkadaşlarını tek tek dinlediği için özenli bir iletişim süreci vardır. Yaratıcı düşünmeyi biz Çocuklar İçin Felsefe çemberlerinde yakınsak ve ıraksak düşünme alt kıvrımlarıyla veririz çocuklara, mesela bir çembere girmeden önce ısınma etkinlikleriyle oyunlar, dramalar, yaratıcı düşünme etkinlikleri veririz. Az önce söylediklerimiz çocukları çembere hazırlar. Siz bir çocuğa,'Özgürlük nedir?' derseniz olmaz. Çocuk 'Hoca ne diyecek?' diye düşünür. Bu, çocukta pek çok kaygıyı ve endişeyi ortaya çıkarır. O yüzden ilk şunu söyleriz 'özgürlük bir renk olsa ne renk olurdu?' Herkesten bir renk gelir, özellikle bu soruyla hepsi rahatlar ve soruları yanıtlar. Tabii ki çocuklar bunu kolaylaştırıcı ile yapar ve doğru bir uyaranla doğru bir çember ortamı kurulmuş olur. ➡ Sümeyye Gedizli: P4C'yi neden bu kadar önemsiyorsunuz? ➡ Ayşe Çam: 🔸 Kapitalist düzene bir bakışımız var. Ekonomik Forum son yaptığı açıklamalarda 'herkes doktor, herkes öğretmen, herkes mühendis ama bazıları fark ortaya koyuyor, bunların belli becerileri var' şeklinde bir yazı yayımladı. Bir sıralama yaptı. Bu sıralamaya baktığınızda eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, işbirlikli düşünme ve özenli düşünme var. Ben bunu; felsefi düşünme, kavramsal öğretinin yanında beceri gelişimi olarak gördüğüm ve çocukları yarına hazırlamak istediğim için aslında 'Çocuklar İçin Felsefe'ye çok önem veriyorum. Başkalarının varlığının üzerimizdeki tesiri: Sosyal etki ➡ Sümeyye Gedizli: P4C yalnızca çocuklar için mi? ➡ Ayşe Çam: 🔸 'Çocuklar İçin Felsefe' 4-6 yaş, ilkokul, ortaokul, lise ve yetişkinlerle çalıştığımız bir alan. Eğitmen eğitimlerini yaparken örnek çemberleri kurduğumuzda aslında yetişkinlerle de çalışmış oluyoruz. Onlarla birlikte belli kavramları ortaya çıkartıyoruz, o kavramsal öğretim süreçlerini gerçekleştiriyoruz. 'Çocuklar İçin Felsefe'yi zaten toplumdan ayrı düşünmek mümkün değil. Eğer bir toplumda eleştirel bir bakış yoksa o toplumdaki çocukların da bu şekilde yetişmesi mümkün değil. O yüzden toplumlar için felsefe biraz daha dışında ama olmazsa olmazı diyebiliriz. ➡ Sümeyye Gedizli: Toplum neden P4C'ye karşı bu kadar ön yargılı? ➡ Ayşe Çam: 🔸 Türkiye'deki felsefe eğitiminin bunun üzerinde etkisi olduğunu düşünüyorum. Çünkü herkes, 'Çocuklara felsefe tarihini mi anlatacağız? Çocuk Platon'u, Aristo'yu mu öğrenecek? Ne yapacaksınız?' diyor. Aslında buradaki bakış açısını değiştirmek gerekiyor. Felsefi düşünme becerisinden haberdar olmayan insanların bir ön yargısının olması normal. Bunu da doğru örnekleri gördükçe kıracaklarını düşünüyorum. Artık biz yavaş yavaş 'Çocuklar İçin Felsefe'yi toplumda farklı ortamlarda, farklı etkinliklerle doğru bir şekilde yansıtmaya başladığımız için bu ön yargının da kırılmaya başladığını düşünüyorum. Çizgi film izlerken dikkat edilmesi gerekenler ➡ Sümeyye Gedizli: Nasıl bir nesil yetişiyor? ➡ Ayşe Çam: 🔸 Çemberi kurarsınız ve bir hikaye okursunuz. Çocuklara da dersiniz ki 'hikayeyi okudum, burada bugün size sormak istediğim şey şu; özgürlük, adalet, dürüstlük nedir?' çocuk buna cevap verir ve bunun cevap verirken de büyük bir merakla arkadaşlarını dinler, bir şekilde o çemberi yürütür. Bizim bir ön yargımız da bu. Diyoruz ki 'Çocuk felsefeden ne anlar? Sıkılır kalkar gider.' Kolaylaştırıcılık o yüzden çok önemli. Kolaylaştırıcı o çemberi doğru bir usulle yönettiğinde çocuğun merakı da artar. İşte çocuk, iş birliğini merakı sayesinde götürebiliyor bu çok önemli bir etken bunu çok fırsata çevirmek lazım. ➡ Sümeyye Gedizli: P4C eğitim sistemimize nasıl entegre edilebilir? ➡ Ayşe Çam: 🔸 2023 Mayıs ayında Milli Eğitim Bakanlığı 21. yüzyıl beceriler ve değerler raporu yayımladı. Öğretmenlere sunduğu bu raporun altında bütün düşünme becerilerini sıraladı. Milli Eğitim müfredatında var olan 10 kök değer vardır. Buna bazı erdem eklemeleri yapıldı ve dendi ki 'hazır olun bir şeyler geliyor.' Sonra da müfredat çalışanları, bizden eğitmen eğitimi aldı. Sonrasında Milli Eğitim bu becerilerin hepsini sisteme dahil etti ve dedi ki 'sınıfta bu becerilerin hepsi olacak.' Modele göre çocukların bu değerleri, bu erdemleri ve belli becerileri kazanmasına aslında Milli Eğitim istiyor. O yüzden 'Çocuklar İçin Felsefe'ye dair bir hizmet içi eğitim süreci başlattılar. ➡ Sümeyye Gedizli: P4C İslam ile örtüşüyor mu? ➡ Ayşe Çam: 🔸 'Çocuklar İçin Felsefe' ve değer aktarım metotlarını, değer aktarım yaklaşımlarını ilk gündeme getiren ekibiz. 'Çocuklar İçin Felsefe' yani P4C Eğitim Enstitüsü çeşitli akademisyenleri bir araya getirirken felsefenin dinden bağımsız olamayacağını ve mantıksal düşünmeyi çocuklarda erken yaştan itibaren oluşturulmasının öneminden bahsettik. Biz, çocukta belli becerileri geliştirirken yanında belli değerleri inşa etmeye çalışıyoruz. Kurduğumuz her çemberde bir değer var, değerleri olmayan ama çok iyi konuşan, çok eleştirel düşünen, çok yaratıcı düşünen gelecek gibi bir hayalimiz yok. Telefonsuz kalma korkusu: Nomofobi 🔸 Bize her şeyi öğreten bir kolaylaştırıcımız vardı, her zaman 'zorlaştırmayın kolaylaştırın' dedi ve Hz. Muhammed (SAV) kaybettiği savaştan sonra ashabını şöyle bir topladı ve dedi ki 'Arkadaşlar bir savaşı kaybettik öyle ya da böyle bir problem durumu yaşadık, şimdi önümüzde yeni bir savaş var ve biz bir önceki savaşı kaybettiğimiz için karşı taraf bize karşı daha böyle baskın gelebilir hadi biz bir çözüm bulalım.' Peygamberimiz insanlara sordu, iletişim kurdu ve iletişim kurduğu kişilerin arasında farklı kültürden insanlar vardı.'Ya sen İranlısın, sen oralısın buradasın bir dur' demedi. 'Benim burada akrabam, 40 yıldır tanıdığım şu Müslüman kardeşim var demedi. Hz. Peygamber (SAV) düşündü, tahayyül etti, zihninde bunun sonuçlarını tasavvur etti ve dedi ki 'Evet biz bunu yapabiliriz' ve tekrar sordu. Tekrar işbirlikli düşündü yani iletişim kurdu. İş birliğini devam ettirdi. 🔸 Sonuç olarak bu perspektif benim kültürümde var. Ben en eskiye dönüp baktığımda yazılı kaynaklarla hadislerle bana bugüne kadar getirilen doğru eleştirel, yaratıcı düşünme, iş birlikli düşünme örneklerine aslında hep sahiptim. ➡ Sümeyye Gedizli: Çocuklara boykotu nasıl anlatmalıyız? ➡ Ayşe Çam: 🔸 Önce çocuk haklarını P4C çemberinde anlatmalarını sağlıyoruz. Sonra çocuklara diyorum ki 'Dünyanın herhangi bir yerinde savaş yaşayan bir çocuk, sizin sahip olduğunuz eşyalara sahip değil bu yiyeceklere sahip değil, sizce bu çocukların bulunduğu yerde, bu çocuklar hangi duyguları hissediyor? Korku, endişe, kızgınlık, öfke?' Ondan sonra kaygı, umutsuzluk bunların hepsi çıkıyor ve ben çocuklara diyorum ki 'Bu çocukların böyle hissetmesine sebep olmak ister miydin?' onlar 'Hayır hocam asla!' diyorlar. Ben de 'Sebep olmuş olabilir misin?' diyorum. Onlar bu sefer, 'Hiç sanmıyorum öğretmenim' şeklinde cevap veriyorlar. Sonra diyorum ki 'Geçen yaz en çok yediğin dondurma neydi? Geçen yaz seni en çok serinleten içecek neydi? En son aldığın ayakkabının markası neydi? En son giymek için mağazanın önünde böyle yerlere vura vura 'Ben bunu istiyorum' dediğin kıyafetin markası neydi? Ya da o aldığın top hangi markaydı? O içtiğin içecek hangi markaydı?' 🔸 Sonra diyorum ki 'Bugünden sonra bu kötü duygular hissetmemen için bunları tüketmemeye çalışabilir misin?' Özet olarak biz boykotu çocuklarda böyle başlattık. Orada bir duygudaşlık başladı, bir empati başladı, kendinden yola çıktı ve çocuk olarak çocuğun dünyasında sahip olması gereken şeyleri zihninde hayal etti onun da sahip olması ve hissetmesi için ne yapabilirim deyip ayağa kalktı ve dedi ki 'Hocam evet zor bir şey ama ben o dondurmayı yemesem de olur, yazıyorum adını ve bir çarpı atıyorum.' Ben, 'O dondurma yerine tercih edebileceğin başka dondurma var mı?' diyorum onlar, 'Evet külahta da yiyebilirim, evde de o içeceği yapabilirim ya da başka bir markayı alabilirim' Boykotun sürdürülebilir olması için bu çalışmanın üstünde fazlasıyla durduk. Editör: Sümeyye Gedizli Konuk: Ayşe Çam

Çocuklar Felsefe Yapabilir mi? Tüm Yönleriyle P4C

Bitlis'teki tarihi han, hamam ve caminin restorasyonu sürüyor

Özbekistan Devlet Akademik Bolşoy Opera ve Balesi, AKM'de izleyiciyle buluştu

evinde tam 300 kaktüs yetiştiren emekli adam

Bilinmeyen 10 ilginç gerçek

M. Akif İnan'ın düşündüren mısraları

Ahmet Mithat Efendi'nin kaleminden "Kıssadan Hisse"

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

İsrail saldırıları yüzünden Gazze'de 814 cami yıkıldı

Kerkük'te tarihi bir karar

Biz ne ara böyle olduk?

Kur’an-ı Kerime göre Mescid-i Aksa ve Yahudilerin tutumu

Geçmişten geleceğe boykot kültürü

Sürek avcıları ya da Şaron’dan Netanyahu’ya!

Zalimlerin iç savaşı!

Gözü yaşlı kralın hayattaki son arzusu

Neden İran, İsrail’i haritadan silmiyor?

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

Tarihe Tanıklık Eden Kubbeler: İstanbul'daki Paşa Camileri

Sahabenin ümmete örnekliği

Sevgi ve kardeşliğe dayalı toplum

Bilinmeyen 10 ilginç gerçek

M. Akif İnan'ın düşündüren mısraları

İslam düşünce tarihinde psikolojinin öncüsü: Ebû Zeyd el-Belhî

Ahmet Mithat Efendi'nin kaleminden "Kıssadan Hisse"

Osmanlı’nın kayıp eseri: Sarraf İskender Paşa Mescidi

İskender Pala'nın kaleminden "Ah mine'l-Aşk"

Arama

Çocuklar Felsefe Yapabilir mi? Tüm Yönleriyle P4C