Arama
Sultan Abdülhamid'in eğitim faaliyetleri
Osmanlı Devletinin 34. Padişahı Sultan II.Abdülhamid Han, eğitime oldukça ehemmiyet gösterir. 33 yıllık saltanatı boyunca yaptırdığı okul sayısı ile tarihe geçen Sultan, Osmanlı'da modern eğitimin temellerini atan isim olur. Ders programlarını dahi bizzat hazırladığı okullar ile İslam ahlakı üzerine donanımlı nesiller yetiştirmeyi hedefler. Öyle ki köklü üniversitelerin birçoğu onun döneminde inşa edilir.
🔹 Sultan II. Abdülhamid döneminde açılan okullar, her alanda eğitimli talebeler yetiştirmeyi hedefler. Bu amaçla Ticaret Mektebi'nden Hukuk Mektebi'ne, Baytar Mektebi'nden Mülkiye Mektebi'ne kadar çeşitli alanlarda eğitim kurumları hizmete girer.
🔹 Farklı alanlara yönelik kurulan okul türleri ile Osmanlı, devlet kademelerinde ihtiyaç duyduğu yerli ve Müslüman insan kaynağı açığını kapatma emelindedir. Sultan, Osmanlı'nın eski gücüne geri kavuşabilmesi ve dünyanın önde gelen ülkeleri nezdinde kendine yer edinebilmesinin ancak bununla mümkün olduğu görüşündedir.
🔹 Eğitimde modernleşmeyi müfredatta yer verdiği İslami hassasiyet ile harmanlayan Abdülhamid, ders kitapları ve öğretmenlerin mektep içi davranışlarını düzenleyen ayrıntılı nizamnameler hazırlar. Amacı, devlet okullarında eğitim görecek gençlerin, İslami hamiyete ve devlete sadakat hususunda ihtimamlı bireyler olarak yetişmesidir.
🔹 Dönemin siyasi, sosyal ve ekonomik durumları değerlendirildiğinde II. Abdülhamid döneminin aynı zamanda yenileşme hareketleri üzerine kurulu Tanzimat kararlarının uygulandığı bir devir olduğu unutulmamalıdır. 1869 yılında Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ile modernleştirilmeye çalışılan eğitim sistemi düzenlenmeye çalışılır.
Maarif-i Umumiye Nizamnamesi nedir?
Maarif-i Umumiye Nizamnamesi, Osmanlı Devleti'nin İdadi Mektebi adıyla, rüştiyelerden sonra gelen bir orta öğretim kurumu kurulmasını öngördüğü yasadır.
II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİ OKULLARI
🔹 Osmanlı, Abdülhamid döneminde okullaşma düzeyinin zirfe noktasını yaşar. Tahta geçtiği yıl 250 rüştiye bulunurken bu sayı 1909′da 900′e yükselir. Aynı şekilde 6 olan idadi sayısı 109′a çıkar.
🔹 1877′de İstanbul'da sadece 200 modern ilkokul varken 1905 yılında 9 bine çıkar. Abdülhamid, 33 yıllık saltanatı boyunca her yıl ortalama 400 ilkokul açar. Böylece yaptırdığı okul sayısı ile tarihe geçecek bir rekora imza atar.
DARÜLFÜNUN-I ŞAHANE
🔹 Devletin şartları ne olursa olsun eğitimi öncelik meselesi olarak gören Sultan II. Abdülhamid, açtırdığı mekteplerle eğitim alanında büyük değişimler yapar. Köklü üniversitelerin birçoğu onun döneminde inşa edilir.
🔹 Ülkemizdeki üniversitelerin temelini oluşturan Darülfünun-ı Şahane, Sultan II. Abdülhamid döneminde açılan okullara verilebilecek örneklerin başında gelir. 31 Ağustos 1900 tarihinde, cülusunun 25. yıl dönümünde resmi açılışı yapılan okul, Edebiyat ve Hikmet yani Felsefe Şubesi, Ulum-i Riyaziye ve Tabiiye Şubesi ve Ulum-i Aliye-i Diniyye diğer adıyla İlahiyat isimlerindeki 3 fakülte şeklinde hizmet verir.
🔹 Hizmete girdiği yıldan itibaren uzun süre eğitimin merkezi olan mektep, 33 yıl boyunca Darülfünun-ı Şahane ismi ile anılır. 1933'te reform edilerek bugünkü İstanbul Üniversitesi ismiyle yaşamaya devam eder.
HAMİDİYE TİCARET MEKTEBİ
🔹 Sultan II. Abdülhamid döneminde inşa edilen birçok üniversite vardır. Bunlardan biri, Osmanlı'nın ilk ticaret okulu olma özelliği ile tanınan Hamidiye Ticaret Mektebi'dir. Günümüze kadar gelen okul, bugünkü adıyla Marmara Üniversitesi'dir.
🔹 Ekonomi alanında attığı adımları kalıcı hale getirmek ve büyüterek yayılmasını sağlamak isteyen Abdülhamid, eğitim ve öğretim alanında da bu konu üzerinde adımlar atar. İşte bu şuurdan hareketle mektebin kuruluş nizamnamesinde amacın "ticaret erbabı kişiler yetiştirmek" olduğu açıkça belirtilir.
🔹 Tarih boyunca Osmanlı'da çoğunlukla gayrimüslim tebaanın ticaretle ilgilendiği, Müslümanların ise askerlik, yöneticilik ve memuriyete yönelerek daha geri planda kaldığı göz önüne alındığında böyle bir ihtiyacın hasıl olması tabiidir. Buradan hareketle açılan mektep, ülkede ticaretin gelişmesi ve Müslümanların ticari hayatta etkili rol oynaması için önemlidir.