Arama
Ahşaba nakşedilen ruh: Kündekâri
Türk-İslam medeniyeti sırrı çözülememiş güzelliklerle yüzyıllardır göz kamaştırıyor. Bu medeniyetin her gördüğümüzde hayrete düşüren eserleri adeta ahşaba ve taşa ruh kazandırmış, maddelere hayat bahşetmiştir. Kündekâri tekniğiyle hiç çivi ve tutkal kullanılmadan yapılan ahşap minberler, kapılar tüm ihtişamıyla bugüne kadar ulaşabilmiştir. Peki, ahşabı düğümleyen sanat kündekâri nedir?
🔹Dini mimaride ise kapı, pencere, dolap kapağı, minber, mihrap, vaiz kürsüsü, Kur'ân mahfazası, çekmece, mezar sandukası, maksure, köşelik, rahle, sehpa, kavukluk vs. yapımında uygulanmıştır.
🔹Kündekârinin birden fazla çeşidi vardır. Gerçek kündekâriyi yapmak zahmetli olduğu için çivi ve tutkal kullanılıp desenlerin benzetildiği kündekâriye çakma kündekâri denir. Çakma kündekâri orijinaline göre daha kaba görünür.
Kündekâri'nin tarihçesi
🔹 Ağaç işçiliği Türk sanatında çokça kullanılmasına rağmen pek bilinmez. Hâlbuki ağaç Türk tarihinde hem mitolojik hem de mimari ve teknik anlamda temel ögelerden biridir. Üç boyutlu bir sanat olan Kündekârînin en eski ve en güzel örnekleri 12. yüzyılda Mısır, Suriye-Filistin ve Anadolu'da görülür. Sonraki yüzyıllarda ise yalnızca Anadolu'da görülür. Bu süreç 16. yüzyıla kadar devam eder.
Erken dönem örneklerinin en önemlileri:
🔹Suriye-Mısır'da: Seyyide Nefîse Hatun ve Seyyide Rukıyye camilerinin mihrapları ile Sâlih Talâi' Camii'nin kapısı, Eyyûbî dönemine tarihlenen İmam Şâfiî'nin sandukası, Melik Sâlih Türbesi'nin kapısı ve İbn Tolun Camii'nde Sultan Lâçin'in minberidir.
🔹Anadolu'daki erken örnekleri: Konya Alâeddin Cami, Aksaray Ulu Cami, Harput Sâre Hatun Cami, Siirt Ulu Cami, Birgi Ulu Cami, Malatya Ulu Cami, Sivas Divriği Ulu Cami, Bursa Ulu Cami, Manisa İvaz Paşa Cami ve Niğde Sungur Bey Cami, Hunat Hatun Cami minberleridir.
🔹Kündekârinin Osmanlı döneminden kalan en önemli örneği Evliya Çelebi'nin "Bursa'nın Ayasofya'sı" dediği Bursa Ulu Camii'nin minberidir. 6666 tane abanoz ağacı parçasından oluşan minberin her bir parçası Kuran-ı Kerim ayetlerini temsilen koyulmuştur.