Arama
El yazması kitaplara nakşedilen geleneksel sanatlar
Kuşaktan kuşağa aktarılarak devam eden, geleneksel el sanatlarımız içinde yaşadığı toplumun bir üyesi olan insan önce mirasçısı olduğu kültürü öğrenir. Ardından da ürettikleriyle o toplumun birikimini zenginleştirir. Peki, dünya üzerinde de önemli etkilere sahip olan geleneksel el sanatları hangileridir? El sanatları nasıl uygulanır? İşte el yazması kitaplara nakşedilen geleneksel sanatlarımız hakkında bilinmesi gerekenler…
"Kur'an-ı Kerim Hicaz'da nazil oldu, Mısır'da okundu, İstanbul'da yazıldı".
🔸 Hüsn-i hat sanatı, Osmanlı Devleti zamanında ve günümüzde İstanbul'un sanatın merkezi oldu.
🔸 Varoluşunu Allah kelamına borçlu olan ve O'nun sözlerinin aktarılmasına adanan yazı sanatı, en güzel şekli ile sure ve hadislerin yazılmasında kullanıldı.
🔸 İslam yazısı başlangıcından itibaren, nesilden nesile büyük gayretle geliştirilerek güzel sanatlar seviyesine yükseltildi. Osmanlı, bütün güzel sanatlara olduğu gibi, yazı sanatına da özel bir ilgi gösterdi. Hattatlar, padişahların özel iltifatlarına nail oldu. Daha II. Bâyezid zamanında hattat Şeyh Hamdullah padişahın da telkini ile Saray hazinesinde bulunan Yâkut yazıları üzerinde çalışarak 'aklâm-ı sitte'de Osmanlı üslûbunu oluşturmayı başarmıştı. Bilhassa sülüs ve nesih yazı çeşitlerinde güzellik unsurları Osmanlı'nın bu döneminde ortaya kondu.
🔸 Harflerin ideal ölçüsünün bulunması, kalem hâkimiyeti ve harflerin satıra dizilmesindeki kuvvet Osmanlı hat mektebinin önemli hususiyetlerindendir.
🔸 Usta-çırak ilişkisi içerisindeki çalışmayla oluşan kuvvetli gelenek, cami, mescid, mezarlıklar ve müzelerdeki sayısız örnek ve malzemenin İstanbul'da bulunması, hâlâ bu kadîm Osmanlı şehrinin, İstanbul'un hat sanatının merkezi olma vasfını devam ettirmektedir.
🔸İslam'ın yaygınlık kazanmasından sonra kısa sürede çeşitlenen yazı sanatı 'hüsnü hat'ın kufi, muhakkak, reyhanî, sülüs, nesih, tevki, rika, ta'lik, divani olmak üzere farklı çeşitleri bulunur.
🔸El yazması kitaplarda, murakka' adı verilen yazı albümlerinde, ferman ve hüsn-i hat levhalarında boya ve altınla yapılan kenar süslemelerine tezhip adı verilir.
🔸Arapçada altınlama manasına gelen tezhip sanatında, altının yanı sıra renkli doğal boyalar da kullanılmıştı. Sırf altınla yapılan işlere altınla süslenmiş manasına gelen "halkârî" denilir.
🔸Tezhip yapan erkek ise "müzehhip", kadın ise "müzehhibe" olarak isimlendirilir. El yazması eserlerin saray nakkaşhanesinde özenle hazırlanması, nadide eserlerin devrin ileri gelenleri için yapılması, hüsn-i hat sanatının yanında tezhip sanatını da ilerletti.