Arama
Mimar Sinan tezâhürü "Sultan eserleri"
Osmanlı'nın en kudretli döneminde Osmanlı coğrafyasını yüzlerce eserle donatan Mimar Sinan, sultanlardan sonra saray erkanından padişahların eşleri, valide sultanlar, hasekiler ve kızları için de pek çok eser ortaya koyar. Osmanlı mimarisi içerisinde özellikle kadın banilerin yaptırdığı bu külliyeler, hamamlar, imaretler gibi birçok eser o dönemde kadınların güç sahibi olduklarını göstermesi bakımından büyük önem taşır. Aynı zamanda Mimar Sinan'ın da kadınlar için yaptığı bu eserlerle onun kadına bakışı mimari üzerinden açıkça okunur.
🔸 "Haseki Hamamı" olarak da anılan bu bina, icra ettiren kişinin adından da anlaşılacağı üzere Haseki Sultan'dır. Bahçekapı'da inşa edilen bu yapı çevresinde o dönemde ikamet eden Yahudi nüfus oldukça fazlaydı.
🔸 Bu yapının Ayasofya Haseki Hamamı'ndan tek farkı birbirine zıt şekilde dizayn edilmiş kadın erkek bölmelerinin, paralel şekilde yapılmış olmasıdır. Mimar Sinan'ın eseri olan bu yapı, 1930 yılında yıktırılır ve yerine Vakıf Han Binası yaptırılır.
🔸 Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde, bu eser için "Valide Hamamı" ismi de zikredilir. Haseki Sultan'ın 1551 tarihli vakfiyesinde şu dizeler yer alır:
"Hamam, der Mahalle-i yahudiyan der kurb- ı Bab-ı Yahud."
Bilgi notu 📌
Bab-ı Yahud İstanbul surları üzerinde bulunan Bahçekapısı'nın diğer adıdır.
🔸 Mimar Sinan'ın yaptırdığı tahmin edilen bir diğer sultan eseri Haseki Kervansarayı'dır. Günümüze ulaşmayı başaramayan kervansaray, vakfiyesinde yer alan bilgilere göre ribat, 52 oda ve 21 dükkândan oluşur.
📌 Ribat nedir?
Konaklama yeri, han, kervansaray, imârethâne.
Haseki Sultan Hanı - Beşiktaş
🔸 Haseki Sultan Vakfiyesinde adı geçen han hakkında detaylı bir bilgi yoktur. Fakat Haseki Sultan, III. Murat'ın buyruğunda eserin restore edilmesini ister. Hana dair kayıtlara geçen tek net bilgi budur.
Kariye Haseki Sultan Medresesi
🔸 Avratpazarı'nda yer alan Kariye Haseki Sultan Medresesi, Hürrem Sultan'ın Vakfiyesinde "Toklu Dede Zaviyesi" ismiyle geçer. Medresenin bânisi Haseki Sultan olup, yaptıran kişi usta mimar Koca Sinan'dır.
Çağımızın Matrakçı Nasuh'u Nusret Çolpan'ın minyatürlerinde İstanbul
🔸 Şehzade Külliyesi ile eş zamanlı inşa edilen Mihrimah Sultan Külliyesi, 1547 senesinde, Kanuni Sultan Süleyman'ın teşvikiyle Mimarbaşı olan Koca Sinan'a yaptırılır. Yapı adından anlaşılacağı üzere, babası tarafından Mihrimah Sultan'a vakfedilir.
🔸 İstanbul'un sur içinde kalan en yüksek noktalarından birine inşa edilen külliye, Fevzi Çakmak Paşa Caddesi üzerinde; cami, medrese, bir çifte hamam, çok sayıda dükkânı olan bir yapıdır. Tezkirelerden öğrenilen bilgilere göre, külliyenin mimarı Koca Sinan'dır.
🔸 Mimar Sinan'ın bu eseri, Süleymaniye Cami'nin yapımıyla beraber başlayan ustalık dönemi eserlerinin en iyi denemelerden biridir.
🔸 Mimar Sinan'ın, mezar taşında "şehide" ibaresi bulunan, Kanun-i Sultan Süleyman'ın hasekilerinden Gülfem Hatun'un isteğiyle inşa ettiği yapıdır. Günümüze kadar ulaşmayı başaramayan bu külliye; mektep, cami, imaret, türbe ve kervansaraydan oluşur.
🔸 Gülfem Sultan, Mihrimah Sultan'dan sonra Üsküdar'da eser yaptıran ikinci sultan olarak anılır.