Arama
Aral Gölü nasıl kurudu?
Kırk yıl kadar önce bir göl olan Aral, Sovyetler Birliği'nden kalan balıkçı tekneleri ve etrafında gezindiği develeriyle çöl halini aldı. Dünyanın dördüncü büyük gölüyken bu hale gelmesi insanlığı dehşete düşürdü. Adeta deniz olarak anılan Aral, eski haline döneceği günü bekliyor. Peki, Aral Gölü neden kurudu? Sizler için araştırdık...
DÜNYANIN EN BÜYÜK DÖRDÜNCÜ GÖLÜ
🔸 Özbekistan ve Kazakistan arasında yer alan Aral Gölü, zamanında dünyanın en büyük dördüncü gölüdür. 68 bin kilometre karelik bir alanı kaplamaktadır. Yani bu, dünya üzerinde bulunan pek çok ülkeden daha geniş bir alan demektir.
🔸 Ülkemizdeki Van Gölü'nün 18 katı kadar büyüklüğü teşkil etmektedir. 1960 yıllarda başlayan yanlış sulama politikaları ile Asya'nın en büyük ikinci gölü kurumaya başlar.
*Van Gölü nerede?
Van Gölü, Van ve Bitlis illeri sınırları içerisinde bulunan Nemrut volkanik dağının patlaması sonucu, bölgedeki tektonik çöküntü alanının önünün kapanması ile oluşan bir volkanik set gölüdür.
GÖL MÜ ÇÖL MÜ?
🔸 Sovyetler Birliğinden kalan balıkçı tekneleri, çölleşen gölden geriye dehşet verici manzarayı gözler önüne sermektedir. Gölün ortasında olan onlarca gemi çok değil sadece çok kısa bir süre sonra çölün ortasında kalmıştır.
🔸 Deniz olarak da anılan Aral; Hazar, Superior- Michigan- Huron (Amerika), Victoria (Afrika) göllerinden sonra en büyük göl olarak kabul edilmektedir.
🔸 İnsanlık, bu denli mühim olan bir değeri, plansız uygulamalar sonucu adeta kaderine terk etmiştir.
*Sovyetler Birliği ne zaman kuruldu?
1922 yılında Lenin önderliğinde Ekim Devrimi'nden sonra kurulan Rusya hükümetidir.
ARAL GÖLÜ NEDEN KURUDU?
🔸 "Aral Gölü'nün kurumasının tarihsel arka planda ne var?" ona bir göz atalım:
➡ Öncelikle Aral Havzası'nın topografik yapısına uygun olarak kullanılmaması kurumasındaki en büyük etkenlerden biridir.
➡ Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra bölgedeki cumhuriyetlerin, Asya'nın en büyük ikinci gölüne sahip çıkmaması daha hızlı kurumasını etkileyen faktörlerden diğeridir.
*Topografya ne demek?
Topografya; yerbetim, bir kara parçasının doğal engebe ve özelliklerini kâğıt üzerinde çizgilerle gösterme işine verilen isimdir.
➡ Tarihi değere sahip olan Aral Gölü'nün neredeyse tamamının tarımsal faaliyetler için kullanılması ve özellikle bir plan proje olmadan uygulanması, buranın kurumasına yol açan en büyük faktörlerdendir.
➡ Gölün bir kısmının Özbekistan sınırları içinde olduğunu biliyoruz. Yukada anlattığımız gibi Özbekistan'ın plansız sulama projesi gölün kurumasında büyük rol oynar.
*Özbekistan en büyük tarımsal faaliyeti pamuktur.
Günümüzde Özbekistan Orta Asya'nın en büyük pamuk üreticisi ve ihracatçısıdır. Pamuk Özbekistan'ın başlıca tarımsal ürününü oluşturmakta ve kırsal hane halkının önemli bir gelir kaynağını oluşturmaktadır.
➡ Pamuk haricinde Asya'daki tarımsal faaliyetin neredeyse geri kalan kısmının tamamını pirinç kapsamaktadır. Bu da yine pirincin sulanması için Aral Gölü'nün kullanıldığını göstremektedir.
➡ Asya'nın eşsiz gölünün kurumasına sebep olan bir başka etken ise baraj projeleridir. Bu duruma Türkmenistan Karakum Kanalı projesini örnek gösterebiliriz. Türkmenistan'ın kuzey kesiminde yapılan bu kanal, göl suyunun dörtte bir oranında azalmasına neden olmuştur.
*Türkmenistan Karakum Kanalı
Karakum Kanalı, Türkmenistan'da bulunan yaklaşık 1400 km uzunluğundaki bir su yoludur. Yapımına 1954 yılında başlanan kanal sulama ve balıkçılık gibi ekonomik faaliyetler için önemli bir kaynak teşkil etmektedir.