Arama
Stratejik nokta: Afganistan'ı kim yönetiyor?
Dünya devletleri, geçmişten günümüze kadar yer altı kaynakları için büyük kavgalar vermiştir. Zayıf görülen ülkeler, dünya devlerince işgal edilmiş ve sömürüye mahkum bırakılmıştır. Bunlardan biri de stratejik bir noktada bulunan Afganistan'dır. Peki biz, Afganistan'a dair ne biliyoruz? Afganistan'ın tarihi nedir? Belki de en önemli sorulardan biri, Afganistan'ı kim yönetiyor?
I. İNGİLİZ - AFGAN SAVAŞI
◾ Öngörülen tehditlerin altındaki gerçeklik payı, yakında doğrulanacaktı. İngilizler 1839'da harekete geçti ve Afganistan'a saldırdı. Bu olay tarihe, I. İngiliz - Afgan Savaşı olarak geçti. Üç yıl süren savaşın sonucunda Afgan Hanedanlığı ülkelerinden İngilizleri çıkarmaya başardı. Fakat ülkeyi toparlamak hiç de kolay olmayacaktı.
◾ Afganistan stratejik bir konumda bulunduğundan buradaki halkı idare etmek ve merkezi yönetim kurmak zaten zordu. Bunun yanı sıra Afganistan'da farklı etnik unsur, mezhep ve dini gruplar bulunmaktaydı.
II. İNGİLİZ - AFGAN SAVAŞI
◾ Yaşanan bu savaş, "her an bir saldırı gerçekleşebilir" düşüncesiyle halkı tedirgin etmiş ve bu da insanları epeyce yıpratmıştı. Ayrıca bölgenin yüzde %85'inin dağlık olduğu düşünülünce her kafadan bir ses çıkmaya başlamıştı. Sonuç olarak bölgede iktidarsızlık hakim olmuştu.
◾ Tarih 1878 yılını gösterdiğinde II. İngiliz - Afgan Savaşı başladı. Aslında bu, Rus/İngiliz savaşıydı. Bu iki devletin anlaşmaktan ve biri, diğerinin Afganistan üzerindeki varlığını kabul etmekten başka çaresi kalmayacaktı.
III. İNGİLİZ - AFGAN SAVAŞI
◾ Antlaşma sonucu Ruslar, İngilizlerin Afganistan üzerinde hakimiyetini tanıdı. I. Dünya Savaşı'nın yaşanmasından sonra Afganistan Emiri olan Emanullah Han, 1919'da İngilizlere karşı ayaklandı.
◾ İngilizler savaştan her ne kadar galibiyet ile çıksalar da oldukça fazla güç de kaybetmişlerdi. Emanullah Han ve ordusuna karşı çıkamamış ve varlıklarını resmen kabul etmişlerdi.
Emanullah Han kimdir?
Uzun yıllar Afganistan Hanı olarak anılan ve topraklarının özgürlüğü için savaşan bir isimdir.
RUS - AFGAN SAVAŞI
◾ Emanullah Han'ın çabaları başta ülkesine tesir etse de ilerleyen süreçte işin içine Rusya ve Almanya girince tarihin seyri tamamen değişti. Bu, Afganistan'daki iktidarsızlığı daha da zirveye taşıdı. Radikal gruplar, Emanullah Han'ı devirdi.
◾ Yaşanan bu karışıklıklardan sonra Sovyet Rusya'nın saldırısı sonucu Afganlar, büyük bir savunma ile karşılık verdi ve Rus - Afgan Savaşı başladı. Bu savaş bittikten sonra yine ülke ciddi manada karıştı ve bir iç savaş çıktı.
BÖLGEYE HAKİM OLDULAR
◾ Afganistan'da bir grup olarak ortaya çıkan Taliban, başta ABD ve Suudi Arabistan destekli olarak ortaya çıksa da günümüzde bir devlet olarak anılmaktadırlar.
◾ Birçoğu Peştunlardan oluşan Taliban, 1996 yılında Afganistan'ın büyük bir kısmına hakim olmuşlardır. El- Kaide'yi ve Taliban'ı kuran ABD bir zaman sonra değiştirdiği stratejiyle bu bölgeden elini eteğini çekecekti.
Peştunlar kim?
Paştun, Peştu olarak da bilinen Peştunlar, Afganistan'ın güneydoğusu ile Pakistan'ın kuzeydoğusunda yaşayan İranlı bir ulustur. Dilleri, Farsça'nıın bir kolu olan Peştucadır.