Arama
Türk dünyasından büyük adım: Ortak alfabe
"Bizim herhangi bir vatandaşımız Türk Cumhuriyetlerine gittiğinde tabelaları ve yazıları okuyabilecek" Bu, "Ortak Türk Alfabesi" kararından sonra TDK Başkanı Osman Mert'in yaptığı açıklama. Türk Devletleri Teşkilatı, Türk Dil Kurumu ve Uluslararası Türk Akademisi tarafından desteklenen Ortak Alfabe Komisyonu'nun son yaptığı toplantıda, 34 harften oluşan Latin alfabesi kararı alındı. Peki, bu karar neleri değiştirecek ve süreç neleri kapsıyor? İşte, tüm detaylar...
🔸 Bu doğrultuda alınan kararlardan önce TDT'nın ne zaman ve nasıl kurulduğuna bir göz atalım. Türk Devletleri Teşkilatı, Türk devletleri arasındaki kapsamlı iş birliğini hedefleyen ve bu amaç doğrultusunda 2009 senesinde kurulan uluslararası bir topluluktur.
🔹 Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi veya Türk Konseyi'nin Türk dünyasından pek çok devletin katılımıyla bir araya geldiği bilinmekte.
🔹 Şimdi gelelim üyelerine ve gözlemci ülkelere. Türk Devletleri Teşkilatı'nın kurucu üyeleri arasında, Türkiye, Kazakistan, Kırgızistan ve Azerbaycan yer almakta. 8 Ekim 2019 yılında Bakü merkezli olarak gerçekleştirilen 7. Zirve'de Özbekistan, TDT'ye tam üye olarak katıldı.
🔸 2018 yılının Eylül ayında, Kırgızistan'ın Cholpon-Ata şehrinde düzenlenen 6. Türk Devletleri Teşkilatı Zirvesi'ne Macaristan, gözlemci olarak dahil olmuştur.
🔹 Türkmenistan ise 2021'in Kasım ayında, İstanbul'da düzenlenen 8. zirvede gözlemci üye statüsü kazandı. Son olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Semerkant'ta düzenlenen 9. zirve sırasında sırasında gözlemci olarak TDT'na dail olmuştur.
🔸 Gelelim TDT'nın aldığı karara. Bizim bildiğimiz 1991 senesinde, birçok Türk topluluğunu içinde barındıran Sovyet Rusya dağıldıktan sonra ortak bir alfabe çalışması planlandı.
🔹 Buna sebep olarak, Sovyet Rusya'nın topraklarında bulunan Türklerin iletişimini engellemesi ve hatta kesmesi yatıyordu. Evet, bilmeyenler için bu kulağa oldukça garip gelebilir.
🔸 Türkiye Latin alfabesine geçtikten sonra Sovyetler Birliği içinde yaşamlarını sürdüren Kazak, Kırgız Türkleri de daha rahat iletişim kurmak için Latin alfabesine geçmek istemiş ama Sovyetlerin engel ve baskılarıyla karşılaşmıştır.
🔹 Alfabe için İlk somut adımı Kazakistan geçtiğimiz yıllarda attı. Nursultan Nazarbayev tarafından imzalanan 569 sayılı cumhurbaşkanlığı kararnamesinde, 2025 yılına kadar Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçileceğini duyurdu.
Nursultan Nazarbayev kimdir?
Eski Kazakistan Başkanı olan Nursultan Nazarbayev, aynı zamanda Kazakistan'ın ilk cumhurbaşkanıdır. 24 Aralık 1990'da başladığı cumhurbaşkanlığı görevinden 19 Mart 2019'da istifa etmiştir. Günümüzde Türk Devletleri Teşkilatı ömür boyu onursal başkanıdır. Aynı zamanda Kazakistan'ın başkenti Astana'nın adı, 18 Eylül 2022 tarihinde Nur-Sultan oldu.
🔸 Ortak Alfabe Komisyonu; Türk Devletleri Teşkilatı ve Türk Dil Kurumu ve Uluslararası Türk Akademisi tarafından destekleniyordu. Bu doğrultuda 2023'te Kazakistan ve Azerbaycan'da toplantılar düzenlemişti.
🔹 Toplantının asıl amacı, Türk dünyasında konuşmada aynı olan dil birliğini, yazıda da oluşturmak. Aynı zamanda toplantılarda, stratejik hamle ve kararlara da yer verilmişti.