Arama
Afrika kıtasının ilk camii: Amr bin As
Kureyşli komutan Amr bin As, 640 senesinde Mısır'ı fethettikten sonra Kahire'yi kurarak hem Mısır'ı hem de Afrika'nın ilk camisi olan Amr bin As Camii'ni inşa ettirdi. Camii, İslam mimarisinin ilk örneklerinden birini teşkil ediyordu. Asırları aşan cami, tarih boyunca birçok bakım ve onarıma tabi tutuldu. Osmanlı sultanları İslam'ın bu ortak mirasına sahip çıktı, Üçüncü Mustafa caminin tamiratı hususunda bizzat emir verdi. Peki, Amr bin As Camii günümüzde ne durumda? Mısır'daki devrim sürecinde yaşanan tarihi eser tahribatlarından ne kadar etkilendi?
📌Osmanlı sultanları İslam'ın bu ortak yadigarına sonuna kadar sahip çıktı. Bu eserin tamir ve yenilenmesinde Sultan Üçüncü Mustafa bizzat emir verdi:
"Bu husus-u hayriyet-i mensusun hayyiz-i husule gelmesine ümera-i Mısriyye ve ocaklar ihtiyarlarından zi-kdudret ve mün'am olanlar herkes haline göre i'anet ile mescid-i mezburun ta'mir ve termimine ihtimam ve dikkat olunmak matlub-ı hümayunum olmağın işbu emr-i şerifım ısdar ile irsal olunmuşdur."
📌Harap halinde olan caminin planı ilk kez İngiliz seyyahı R. Pococke tarafından 1737'de çıkarıldı.
📌Osmanlılar zamanında 1797-98 Memlük emîrlerinden Murad Bey tarafından büyük masraf edilerek geniş ölçüde tamir ettirildi.
📌Cami baştan sona bir tamirat gördü, minareler yeniden yapıldı. 1798 yılında Ramazanın son cuması tekrar ibadete açıldı.
📌1818-1826 yılları arasında Amr Camii'ni inceleyen ve planını çıkaran P. Coste, birçok kısımların çökmekte olduğunu yazdı.1843'te Mehmed Ali Paşa'nın emriyle cami tekrar tamir edilerek bazı sahnlar ve cepheler yenilendi.
📌İslâmiyet'in ilk dinî yapılarından olan bu cami çok basit bir mimariye sahipti.
📌Bazılarının iddiasına göre cami eski bir kilisesinin harabesi üstünde inşa edilmişti.
📌Camide yapılan tamirat ve yenilemelerde birtakım mozaikler de eklendi.
📌Caminin ortasında bir şadırvanın yer aldığı iç avlusu bulunmaktadır. Bu caminin dışında günümüzde Mısır'da kare planlı minareler pek görülmemektedir.
📌Harem, üzerlerinde merkezi içeride sivri kâgir kemerler atılmış olan sütunlarla ayrılmıştır. Bu sütunlar sonradan eklendiği için üslup ve ölçü birliği yoktur.
İslâm sanatında ilk mihrabın da Amr Camii'nde yapıldığı genellikle kabul edilen bir görüştür.
Memlükler dönemi boyunca Kahire'de, dersler için mekân sunan ve bununla yetinmeyip hocalar ve talebeler için maaşlar veren çok sayıda caminin kurulduğu bilinmektedir. Bunlardan biri de Amr bin Camii'ydi.
📌Amr bin Camii bir ilim merkeziydi, uzun yıllar boyunca burada İslam'ı hakkıyla yaşatan dersler verildi.
📌Bu caminin Ezher'den farklı tarafı, burada derslerin fahrî olarak yapılmasıydı. Camide ders yapılan yerlere zâviye deniliyordu.
Ezher: 975 yılından itibaren Kahire, Mısır'da İslam İlimleri ve fen bilimleri üzerine eğitim veren üniversite.
📌Fatımi Devleti döneminde kadınlar için vaaz verilmeye, isteyen herkesin katılımına açık ders halkaları kurulmaya başlandı.
📌Suâd Mâhir Muhammed'in haber verdiğine göre haftanın iki günü kadılar burada halkın her türlü davalarına da bakarlardı.
📌Yine ona göre halifeler, sultanlar, valiler ve emîrler ramazan ayının son cumasını yalnız Amr Camii'inde kılarlardı. Nitekim bu usulün 1952'ye kadar devam etti.
📌Camide dini ve dünyevi tüm konuların konuşulduğu meclisler kurulur, toplum ve siyaset hakkında ilmi tartışmalar yapılırdı.
📌Camide ders alan meşhur alimlerden biri de Şafi mezhebinin kurucusu İmam Şafii'dir. İmam Şafii, Mısır'a geldiğinde fıkıh dersleri alırdı. Bugün onun ders aldığı mekan 'İmam Şafii köşesi' olarak anılır.
Şafii mezhebi imamı Şafii kimdir?
TÜM SEMAVİ DİNLERİ ÇATISINDA TOPLAYAN CAMİİ
Caminin farklı bir hikayesi daha vardı. 1808'de Nil'in bir taşkınını önlemesi için Allah'a yalvarmak üzere Müslümanlarla birlikte Hristiyan ve Yahudiler de Amr Camii'nde dua etmişlerdi.