Arama
Amel ve ceza ilişkisi
Ameller hayatımızda bilinçli olarak yaptığımız tüm eylemleri kapsar. Dinî literatürde amel kelimesi giderek "emir, tavsiye veya yasaklara konu olan, sonunda ceza veya mükâfat bulunan tutum ve davranış" anlamını kazanmıştır. Kulların belirli bir gaye ile gerçekleştirdiği ameller dünyada veya ahirette ceza veya mükâfata götürür. Ancak ameller ve sonuçlara neden- sonuç ilişkisi içinde bakmak ne kadar doğru? Amel ve ceza ilişkisi nedir? Bu soruların cevaplarına bakalım…
"Kör ile gören bir olmaz; aynı şekilde iman edip sâlih ameller işleyenlerle kötülük yapanlar da bir olmaz. Ne kadar da az düşünüp öğüt alıyorsunuz!"
Mü'min / 58. Ayet tefsiri
"Kör"den maksat, kibir, kıskançlık gibi kötü duygulara, sübjektif sebeplere veya taklide dayanarak hükümler veren; "gören"den maksat da akıl ve bilgiye, doğru kanıtlara dayanarak hükümler verendir (Râzî, XXVII, 79). Râzî, "Ne de kıt düşünüyorsunuz!" meâlindeki eleştiri cümlesini özetle şöyle açıklar:
Aslında onlar, bilginin bilgisizlikten, erdemli işin erdemsiz işten daha iyi olduğunu bilirler; fakat bir inanç ilkesinin doğru bilgiye mi dayandığı, yoksa asılsız mı olduğu; bir işin erdemli mi erdemsiz mi olduğu hususunda yeterince düşünmezlerdi. Kıskançlık kalplerini kör eder; bu yüzden bilgisizlik ve taklidi bilgi, kin ve kibri de erdem zannederlerdi (XXVII, 79-80). İşte o dönemde Mekke toplumunun çoğunluğunu oluşturan inkârcıların, geleceği kesin olan kıyamete inanmamaları da böyle bir zihin ve ahlâk bozukluğunun sonucuydu.