Arama
Amvas Vebası İslam tarihini nasıl değiştirdi?
Veba, tarih boyunca pek çok insanın can kaybına yol açan, coğrafyaların kaderini, savaşların seyrini değiştiren salgın bir hastalıktır. Batı dünyasında "kara ölüm" olarak adlandırılan veba, İslam tarihinin ilk dönemlerinde tehlikeli boyutlara ulaşmış; 200 yıl boyunca zaman zaman etkisini gösteren bu salgın, pek çok Müslüman'ın yaşamını yitirmesine sebep olmuştu. O salgınlardan biri de Amvas Vebası'ydı. İslam'ın ikinci halifesi Hz. Ömer döneminde baş gösteren Amvas Vebası, İslam tarihini adeta yeniden şekillendirmişti. Peki, Hz. Ömer veba salgınında ne tür önlemler almıştı? Amvas Vebası İslam tarihinin seyrini nasıl değiştirdi?
Jüstinyen Veba Salgınının bir uzantısı olan bu veba, İslam orduları tarafından yeni fethedilen Amvas'ta ortaya çıktı.
638 yılında yaşanan salgın, aynı yıl meydana gelen kıtlık ve devam eden savaşların da etkisiyle şiddetini çok fazla hissettirdi.
Amvas Salgını, bir "taun" salgınıydı. Taun, İbn Kayyim el-Cevziyye ve başka bazı İslam âlimlerine göre vebanın bir türüydü. Modern tıp da bu konuda İbni Kayyim'i doğrulayacak şeyler söyleyecekti:
"Veba, pireler vasıtasıyla taşınan bakterilerle ortaya çıkan, bir salgın türüdür. Taun, üç farklı çeşidi bulunan vebanın bu üç çeşidinden biridir. Vücutta çeşitli renklerde şişiklere neden olan taun, yüzde 40 oranında öldürücü bir hastalıktır."
Salgının ortaya çıktığı günlerde Halife Hz. Ömer, Suriye bölgesine doğru, yeni fethedilen toprakların tanzimi ve teftiş için yola çıkmıştı. Bölge sınırlarına geldiğinde Hz. Ömer ve beraberinde bulunanlara salgın haber verildi.
Hz. Ömer, çevresinde bulunan yol arkadaşlarıyla çeşitli istişarelerde bulunduktan sonra, bölgeye girmek tehlikeli olduğu için Medine'ye dönmeye karar verdi.
Durumdan haberdar olan Suriye genel valisi Ebû Ubeyde bin Cerrâh, bu karardan memnun olmayarak Hz. Ömer'e itiraz etti. Hz. Ömer, onun itirazlarını cevapladı. Ticaretteki ve siyasetteki mahareti ile bilinen önemli sahabîlerden Abdurrahman bin Avf'ın da Hz. Ömer'i destekler nitelikte bir hadis-i şerifi aktarması tartışmaya son noktayı koydu.
Halife ve beraberindeki heyet Medine'ye döndü. Ebû Ubeyde bin Cerrâh tüm telkin ve ısrara rağmen askerleriyle beraber bölgede kalmak istedi.
Hz. Ömer, Medine'ye döndükten sonra bir mektup yazarak önemli bir iş nedeniyle, Ebû Ubeyde bin Cerrâh'ı başkente çağırdı. Ebû Ubeyde, bunun kendisini Suriye'den uzaklaştırmaya yönelik bir tedbir olduğunu anlayarak, teklifi geri çevirdi.
Eline ulaşan Ebû Ubeyde'nin red mektubunu gözyaşları içinde okuyan Hz. Ömer, kendisine sorulan "Ebû Ubeyde vefat mı etti?" sorusuna "Hayır, ama o ölüm yolunda" diye cevap verdi.