Arama
Anadolu'nun "İbn-i Sina"sı Aydınlı Hacı Paşa
14. yüzyıl İslam dünyasının en tanınmış alimlerinden ve hekimlerinden biri olan Aydınlı Hacı Paşa, Anadolu'nun İbn-i Sinası olarak anılır. Nitekim, tıp ilminin Osmanlı coğrafyasında gelişmesine ön ayak olan alimlerden biridir. Aynı zamanda kelam alimi ve müfessir de olan Hacı Paşa'ya ve tıp eserlerine dair bilgileri sizler için derledik.
◽ Onun tıp mesleğine yönelmesinde, öğrenciliği sırasında yardımını gördüğü Aydınoğlu Îsâ Bey'in teşviklerinin de etkili olduğu söylenebilir. 1332 yılında Birgi'yi ziyaret eden İbn Battûta, Aydınoğlu Mehmed Bey'in bir yahudi tabibine gösterdiği büyük itibarın saray erkânıyla Müslüman âlimleri rahatsız ettiğini haber verdiğine göre, ilme ve özellikle tıbba büyük önem vermiş bir hânedanın mensubu olarak Îsâ Bey'in bu teşviki o günkü şartların da bir gereğiydi.
◽ Daha çok tıp sahasındaki eserleriyle tanınan Hacı Paşa tefsir, kelâm ve mantık konularında da değerli çalışmalar yapmış, iki Türkçe tıp kitabı dışında kalan eserlerinin tamamını Arapça yazmıştır.
◽ Et-Talimü fi ilmü't-Tıb: Kahirede telif ettiği bu ilk çalışması dört bölümden oluşur. Birinci bölümde nazarî, ikinci bölümde uygulamalı tıp bilgilerine yer verir. İkinci bölümün birinci kısmında yiyecek, içeceklerden ikinci kısımda basit ve birleşik ilaçlardan; üçüncü bölümde baştan ayağa kadar bütün organların hastalıkları, belirti ve tedavilerinden; dördüncü bölümde de bir organa mahsus olmayan genel hastalıklardan bahsedilir.
◽ El- Feride fi Zikri' Ağziyeti'l- Müfide: Tıbba dair pratik bilgiler içerir. 17 Şubat 1370'te Şeyho Hanikahı'nda tamamlanmıştır. Üç bölüm halinde tertip edilmiştir. Birinci bölümde tıp hakkında genel bilgiler, ikinci bölümde yiyecek, içecek ve ilaçların özelliklerinden, üçüncü bölümde hastalıklarla sebep, belirti ve tedavilerinden bahsedilir.
◽ Şifaü'l-Eskam ve Devaü'l- Alam: Tıp konusunda en ünlü eseri olup Anadolu'da Türk hekimleri tarafından çok itibar görmüştür. Eser, dört makale olarak tertip edilmiştir. Birinci makalede nazari ve ameli tıp bilgileri, ikinci makalede yiyecek ve içeceklerden ve basit ilaçlardan, üçüncü makale bütün organlara arız olabilen hastalıkların, dördüncü makale ise genel hastalıkların sebep, belirti ve tedavilerinden bahsedilir.
◽ Usulu-ü Hamse: Sağlığı korumak, mizacı düzeltmek, bulaşıcı hastalıkları ilaçla tedavi etmek için gerekli bilgileri verir.
Kitabü's- Sade ve'l- İkbal:1398'de Ayasluk'ta yazılmıştır. Şifaü'l- Eskam'ın özeti mahiyetindedir. 1507'de Türkçeye çevrilerek II. Bayezid'e sunulmuştur.
*Müntehab-ı Şifa: Şifaü'l- Eskam'dan özetlenerek Türkçe olarak telif edilmiş ilk tıp kitabıdır. Üç bölümden oluşan bu eserin birinci bölümünde iki baba halinde nazarî ve amelî tıp bilgilerine yer verilir; ikinci bölümde yiyecek, içecek ve ilaçlar, üçüncü bölümde hastalıklarla sebepler, teşhis ve tedavi yolları anlatılır.
Teshil: Müntehab-ı Şifa ile aynı tertip üzere yazılmakla beraber teshil biraz daha yüzeyseldir.