Arama
En büyük entelektüel akademi: Beytülhikme
Yaklaşık beş yüz yıl boyunca bir ilim ve medeniyet merkezi olan Bağdat, bu özelliğini Abbasi halifelerinin çabasına borçludur. İslami ilimlerin uzun bir süre merkezi ve entelektüel havzanın beşiği olan Bağdat esasında içerisinde barındırdığı Beytülhikme ile İslam dünyasından en seçkin zihinleri bünyesine toplamıştır. Sizler için İslam dünyasının altın döneminin aşılmaz parçası olan ve aynı zamanda Darülhikme olarak da meşhur olan en büyük enteleltüel akademi Beytülhikme'nin hikayesini araştırdık.
◾ Kitaplar farklı yöntemler kullanılarak taşınmaktaydı. Günümüzün şartları henüz vaki olmadığından, Memun'un el yazmalarını ve diğer eserleri Horasan'dan Bağdat'a nakletmek için yüz deve kullandığı söylenir.
◾ Halife Memun, Bizans imparatoruyla temasa geçerek Bizans kütüphanelerinde bulunan mühim kitapları tercüme ettirmek üzere bilim insanları göndermeyi tekli etti. İmparatorun kabul etmesi üzerine buraya gönderilen heyetin görevleri arasında Yunan aydınlarına ait eserlerin geri getirilmesi de bulunuyordu.
◾ Halife Memun Beytülhikme'yi organizasyonunu yönetmekle kalmadı; bilgin ve âlimlerin konuşma ve tartışmalarına da katılıyordu. Bu meyanda Marsad Feleki adında bir astronomi merkezi kurdurdu. Bu merkez, halifenin özel hizmetinde çalışan Sened bin Ali Yahudi adlı bir Yahudi ve Yahya bin Ebu Mansur adlı bir Müslüman astronom tarafından yönetiliyordu.
◾ Yahudi olan Sened'in bizzat Halife Memun'un huzurunda İslam'ı seçip Müslüman olduğu rivayet edilir. Beytülhikme'nin kontrolünü eline alan Halife Memun, işe babasının kaldığı yerden devam ederek birçok yüksek enstitü, rasathane kurdu. Bunların sayısının 332'ye ulaştığı söylenmektedir. Bu kurumlar, sanat ve bilimin çeşitli dallarında farklı konularda eğitim alan öğrencilerle dolup taşmaktaydı.
◾ Halife Memun'un, bir grup bilginden bir dünya haritası hazırlamalarını istediği ve bu isteğinin yerine getirildiği de bilinmektedir. Batlamyus'un ve diğer Yunan coğrafyacıların yaşadığı zamanda yapılan haritaları açıklayıp detaylandıran bu harita, Memun Haritası ya da Suretü'l-Me'muniye adıyla anılıyordu.
◾ Beytülhikme'nin en tanınmış aydınları arasında matematikçi ve şaşırtmalı düzeneklerin mucidi olan Muhammed, Ahmed ve Hasan kardeşler, yani Benu Musa Kardeşler; cebir ilminin babası Harizmi; şifre kırma ve müzik teorileirni gleiştiren Kindi; kâtip yahut da müellif olan Said bin Harun Katib; hekim ve tercüman Huneyn bin İshak el-İbadi ve oğlu İshak yer alıyordu.
◾ Memun, kendisinin dönemindeki Bağdat'tan günümüze kalan çok zengin kültürel miras sebebiyle, kimi tarihçilerce "Arap Medeniyetinin Efendisi" olarak adlandırılır. Beytülhikme ve Bağdat'ın görkemi, şehri dönemin büyük zihinleriyle dolup taşan nefes kesici bir merkeze dönüştürmüştü.
◾ Ancak Abbasi Beytülhikmesi ile Halife Hakem tarafından 1005 yılında Kahire'de kurulan Fatımi Dârülhikmesi birbirinden ayırmak gerekir. Fatımi Dârülhikmesi 165 yıl kadar varlığını sürdürdü. 9. ve 10. yüzyıllarda İslam dünyasının Doğu bölgelerindeki diğer şehirlerde de Bağdat'taki Beytülhikme örneğine öykünen birkaç Darü'l-ilim kurulmuştur.