Arama
Eylemlerin ibadet olabilmesinde niyetin yeri ve önemi
Yaptığımız ibadetlerin kalbinde yer alan niyet kavramı amelimizin kabuliyetini etkileyen en temel unsurdur. Samimiyetin bir yansıması olan niyet ile günlük hayattaki davranışlar ibadete tebdil olabileceği gibi, ibadetler birer gösterişe de dönüşebilir. Bu yönüyle niyet kulluğun sırrı ve amellerin özüdür.
De ki: "Herkes bulunduğu hal ve niyetine göre iş yapar. Bu durumda kimin en doğru yolda olduğunu Rabbiniz daha iyi bilir."
(İsra Suresi, 84)
➡ İsra Suresi 84. Ayet Tefsiri
"Mizaç ve karakter" diye çevirdiğimiz şakile kelimesi "tabiat, âdet, din, ahlâk, niyet, seciye" gibi mânalara gelir. Buna göre âyet önemli bir psikolojik gerçeğe işaret etmektedir. Zira insan davranışlarının temeli, onun ruhsal yapısındaki psikolojik eğilimlerdir. Bu eğilimlerin oluşmasında insanın yaratılıştan sahip olduğu karakter yapısının yanında geniş anlamıyla eğitim öğretimin de tesiri vardır. Dinî inanç ve telakkilerle ahlâkî erdemler yahut erdemsizlikler de psikolojik eğilimlerin oluşması ve gelişmesinde iyi veya kötü yönde tesir eder.
Osman Şahin'in dilinden İsra Suresini dinlemek için tıklayın
Tefsirin devamını okumak için tıklayın
➤ İslam ve İslam ahlakı, sanat, siyaset, sosyoloji ve kültür gibi alanlarda ve değerler felsefesinde niyet kavramı, insani fiillerin en temel çıkış veya dayanak noktasını oluşturur.
"Onların fısıldaşmalarının birçoğunda hayır yoktur. Ancak bir sadaka verilmesini yahut bir iyilik yapılmasını ya da insanların arasının düzeltilmesini isteyenler müstesnadır. Kim Allah'ın rızasını elde etmek için bunu yaparsa biz ona ileride büyük bir karşılık vereceğiz."
(Nisa Suresi, 114)
➡
Nisâ Suresi 114. Ayet Tefsiri
Geleneğimizde mevcut olan, yerleşim yerinin büyükleri, ileri gelenleri tarafından Allah rızâsı için yerine getirilen, en önemli müeyyidesini toplumun tepkisinde bulan bu sosyal müessese tarihe karışmış; nemelâzımcılık, başına buyrukluk, aşırı bencillik ve sorumsuz bireysel özgürlük anlayışı bu güzel âdeti büyük ölçüde elimizden alıp götürmüştür. Öz değerlerine bağlı eğitimcilerin, kaybolmaya yüz tutmuş değerlerimizi yeni nesillere kazandırmak için gayret etmeleri zaruret haline gelmiştir. Bu üç hayırlı, faydalı ve gerekli davranış, bazan gizli görüşmelerin yapılmasını, zamanından önce bazı bilgilerin ve haberlerin yayılmamasını kaçınılmaz kıldığı için yasak kapsamından çıkarıldığı gibi meselâ iki kişinin veya grubun arasını düzeltmek için yalan söylemeye bile izin verilmiştir.
Hadis-i şeriflerde niyet
➤ Peygamber Efendimizin (SAV) hadis-i şeriflerine sıklıkla konu olan niyet, Resulullah'ın (SAV) altını defalarca çizdiği ve ihlasla birlikte sahabilerine ehemmiyetini her fırsatta vurguladığı hususların başında gelir.
➤ Resulullah (SAV) hadislerinde yapılan amellerin zahiri hüviyetlerinden ziyade; renginin, şeklinin veya hakikat değerinin, eylemi ortaya koyan failin niyetinde gizli olduğuna dikkati çeker.
Allah'ın "sırlarımdan bir sır" olarak nitelediği zırh: İhlas
➡ "Ameller (başka değil) ancak niyetlere göredir; herkesin niyeti ne ise eline geçecek odur. Kimin hicreti, Allah ve Resûlü (rızası ve hoşnutlukları) için ise, onun hicreti Allah ve Resûlü'ne müteveccih sayılır. Kim de nâil olacağı bir dünya veya nikahlanacağı bir kadından ötürü hicret etmişse, onun hicreti de hedeflediği şeye göredir."
(Buhârî, Bedü'l-Vahy, 1; Müslim, İmare, 155; Ebu Davud, Talak, 11)
➤ Niyeti sağlam tutmak oldukça önemlidir. Zira bu sayede günlük hayattaki adetler ibadete dönüşebilir, bazen de ibadetler adet haline gelebilir. Bir Müslüman helalinden kazanarak ailesinin geçimini sağlamayı hedeflerse bu niyetinden dolayı aynı zamanda ibadet sevabı alır. Yemek yiyen kimse, sağlığını muhâfaza ederek ibadet hayatına devam etmeyi hedeflerse, bu da kendisi için bir hayır vesilesi olur.
"Mü'minin niyeti amelinden hayırlıdır"
(Mecmuu'z-Zevâid, I/61,109)
➤ Mümin kullarına rahmeti ile ihsan buyuran Cenab-ı Hakk, yapılan amelden ziyade, içteki niyete göre muamele eder. Dolayısıyla, insanın niyeti, amelinin ona kazandırdığından elbette daha fazla kazandırır.
➤ Maddi bir vücuda münhasır, bedeni hayatla oturup kalkan, hiçbir zaman vicdan ve ruhunun sesini duyamayan insan, boşa oturup kalkar, ömrünü beyhude tüketir ve hayatını Cenâb-ı Hakk'ın rızasına göre ayarlayan insanların elde ettiği neticeyi asla elde edemez.